Clickbaity – czym są i dlaczego się je stostuje?

Czym jest clickbait?

Clickbait to zlepek dwóch angielskich słów: „click” – oznaczające kliknięcie oraz „bait” oznaczające przynętę.

Zabieg ten stosowany jest w całym świecie internetowym. Często w tytułach sugeruje się niewiarygodne i nieoczekiwane wydarzenia albo obiecuje się sensacyjne wiadomości, podając przy tym tylko strzępki informacji, by zaszokować czytelnika, a tym samym rozbudzić jego ciekawość i wymusić określone działanie.

Jak działają clickbaity?

Szokujące nagłówki w przeważającej części nie mówią w zasadzie nic konkretnego, ponieważ budowane są na zasadzie ogólników, których celem jest jedynie pobudzić ciekawość. Czytając taki krzykliwy nagłówek, w czytelniku rodzi się ekscytacja i nieodparte pragnienie zaspokojenia swojej ciekawości, którą rozbudziła właśnie ta niepełna, niekompletna, ale zarazem szokująca informacja zawarta w tytule.

Rozbudzanie emocji poprzez stosowanie niedopowiedzeń wymusza na odbiorcy określone działanie, którym jest kliknięcie w artykuł, co z kolei przyczynia się do wzrostu liczby odsłon danego artykułu.

Zastanawiające jest jednak to, że choć prawie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że ten krzykliwy tytuł zazwyczaj nie idzie w parze z szokującą treścią samego artykułu, jednak pokusa kliknięcia jest większa. Cała ich magia opiera się bowiem na budzeniu w odbiorcy tzw. luki informacyjnej.

Dlaczego tworzy się clickbaity?

Celem clickbaitingu zwykle jest monetyzacja danych treści. Jeżeli dany twórca chce zarabiać na swojej stronie internetowej lub na prowadzeniu bloga, potrzebuje dużej liczby kliknięć oraz sporego ruchu na stronie, aby odpowiednio wysoko sprzedawać powierzchnię reklamową. Stosując metodę clickbaitingu, zwiększa więc swoją szansę na rozszerzenie zasięgów, co jest gwarancją wyższych zarobków.

Obecnie wśród dziennikarzy toczą się na ten temat dyskusje. Sprawa clickbaitów jest bowiem dość kontrowersyjna. Wielu dziennikarzy uważa ten sposób zwiększania liczby czytelników za nieetyczny. Metoda ta określana jest mianem nieczystej zagrywki, którą przypisuje się jedynie gazetom niskich lotów i brukowcom.

Clickbaity – przegląd metod

Sposobów, by złapać czytelnika w sidła nęcącego nagłówka, jest naprawdę wiele. Wśród wszystkich napotkanych tytułów clickbaitowych powtarzają się jednak pewne formy, które bazują na podobnych schematach. Często metody ich konstruowania są zbliżone również dlatego, że tworzone są przy użyciu takich samych językowych narzędzi. Poniżej znajdziesz sposoby budowania tytułów clickbaitowych:

Wykorzystywanie skandalu wokół znanych osób

To najprostszy sposób żerowania na emocjach odbiorcy. Nagłówki odwołujące się do skandali mogą wzbudzać pozytywne bądź negatywne emocje. Bez względu jednak na to, w którą czułą stronę czytelnika uderzają, odwołanie się do emocji zawsze przynosi skutek. Tego typu nagłówki zazwyczaj poruszają albo kontrowersyjne tematy, albo przywołują skandal wokół jakieś znanej osoby, sugerując, że dopuściły się jakiegoś niestosownego zachowania.

Przykładem może być tytuł: „Nawet papież to robi!”. Wprowadzenie osoby, która stanowi autorytet, w połączeniu z niedwuznaczną luką informacyjną „TO” oraz sugerowanie czegoś niestosownego „to robi”, bazuje na skandalu i ciekawości odbiorcy, który będzie chciał koniecznie odkryć tę „wstydliwą” i kompromitującą tajemnicę.

Skandal musi oczywiście dotyczyć osób znanych i budzących ciekawość wśród ludzi. Tego typu przykładem jest para książęca Kate i Williama. Tytuł sugerujący wyjawienie sekretu przez członków rodziny królewskiej, zawsze wzbudza emocje i ciekawość, np. „Niesamowite, jaki sekret zdradził William”.

Wiadomość nacechowana emocjonalnie

Dobrze klikane są także treści, które niosą silny ładunek emocjonalny, wzmocniony dodatkowo wykrzyknikiem. W tym celu używa się emocjonalnych słów takich jak np. mocne przymiotniki, słowa budzące przerażenie, albo takie, które rozdzierają serce. Przykładem może być tytuł: „Ta historia jest niesamowita!” „To, co tu się dzieje, jest szokujące!”, „Mój Boże! Ten film jest niesamowity!”.

Nieoczekiwane wydarzenie

Zabieg ten polega na zasugerowaniu czytelnikowi, że jakiemuś zwykłemu człowiekowi przydarzyło się coś naprawdę niewiarygodnego. Jeżeli doda się do tego niedopowiedzenie, wtedy sukces jest gwarantowany. Przykładem może być nagłówek „Ten mężczyzna szedł i nagle stało się coś niemożliwego…” lub inny: „To była normalna kobieta, ale to, co się wydarzyło, wprawiło wszystkich w osłupienie” lub „To, co się tu dzieje, jest szokujące!”.

Stosowanie konkretnych liczb

Silnie clickbaitowe są również tytuły pisane w formie rankingów czy list. W tym celu wykorzystuje się konkretne liczby, których zadaniem jest poddawanie wymienionych zjawisk klasyfikacji, np. „10 najlepszych diet” lub „Numer 6 sprawi, że będziesz płakał”.

Zwrot do grupy odbiorców

Budowanie wspólnoty z odbiorcą także należy do chwytliwych tytułów. Polega on na sugerowaniu czytelnikowi, że należy do danej grupy szczęśliwców i że dany komunikat skierowany jest właśnie do niego. Taki zabieg również podnosi liczbę odsłon danego artykuły. Wystarczy przytoczyć przykład: „Idealne rozwiązanie dla mam z dziećmi”, „Z tego korzystają tylko osoby, które…”.

Wezwanie do podjęcia konkretnego działania

Innym sposobem, aby zmusić czytelnika do kliknięcia danego artykułu, są nagłówki tworzone w formie bezpośredniego rozkazu i wezwania do podjęcia określonej czynności, np. „przeczytaj teraz”, „nie powinieneś tego przegapić pod żadnym pozorem”.

Porady, wskazówki i triki przynoszące niesamowite efekty

Tego typu komunikaty najczęściej stosowane są w artykułach opisujących jakąś dietę, ale nie tylko. Sugeruje się czytelnikowi, iż osoba mówiąca jest ekspertem, który oferuje odbiorcy jakiś eliksir, złoty środek albo niezawodny sposób na rozwiązanie jakiegoś problemu. W ten sposób uderza się w ukryte potrzeby odbiorcy, podając mu świetny sposób na uporanie się z danym problemem. Przykładem mogą być: „Niesamowite jak będziesz wyglądał, gdy spróbujesz tej diety”, „Dzięki temu zapomnisz o…” lub „Proste triki na …”.

Wykorzystanie tzw. metody cliffhanger

To pojęcie zaczerpnięte z języka angielskiego można przetłumaczyć jako „zawieszenie akcji”. Jest to metoda najczęściej stosowana w serialach telewizyjnych. Zabieg ten dotyczy ostatniego odcinka danej serii i polega na celowym przerwaniu jakiejś emocjonującej i pełnej napięcia sceny. Przy pomocy takiego zabiegu, który wykorzystuje niedopowiedzenie czy ukazuje jakąś dwuznaczną sytuację albo niejasną scenę, która sugeruje np. śmierć bohatera, wzbudza się ciekawość odbiorcy.

Każdy wierny widz danego serialu będzie przecież z niecierpliwością wyczekiwał kolejnych odcinków, by poznać dalsze losy bohaterów. W tytułach clickbaitowych bardzo często stosuje tego typu zabiegi, poprzez konstruowanie danego tekstu w sposób ogólnikowy, niejasny, a nieraz nawet przerywa się daną myśl, by ciekawość czytelnika zmusiła go do kliknięcia i zapoznania się z dalszy częścią artykułu. Przykładem może być: „Nigdy nie zgadniesz, z kim sfotografował się Barack Obama…”, „Była zupełnie normalną kobietą, ale później stało się to…”.

Zadawanie czytelnikowi pytania

Bardzo popularnym sposobem na wymuszenie clickbaitu jest zadawanie czytelnikowi konkretnego pytania o jego wiedzę na jakiś temat. W ten sposób wciąga się odbiorcę do podjęcia dialogu z tekstem. Delikatnie sugeruje mu się, że posiada jakąś lukę w informacjach na dany temat i podaje mu się artykuł jako antidotum na tę niewiedzę. Przykładem są tytuły: „Czy wiedziałeś dlaczego…?” lub „Czy wiesz, że…?”.

Czy istnieje pojęcie dobrego i złego clickbaitu?

Odpowiedź na to pytanie jest bardzo trudna. Aby jednak odnaleźć rozstrzygnięcie tego problemu, należy sobie wpierw wyjaśnić, co rozumie się przez pojęcie „dobrego” i „złego” clickbaitu.

W takim rozumieniu złym clickbaitem będą te teksty, które swoim tytułem zwodzą jedynie czytelnika, sugerując mu, że w danym artykule przeczyta coś niesamowitego, jednak jest to tylko wymuszenie określonej czynności, która sprowadza się do kliknięcia na dany tekst, aby jego twórca osiągnął z tego korzyść. Czytelnik, u którego w ten sposób  rozbudzono ciekawość, gdy uświadamia sobie, że nie otrzymał odpowiedzi na interesujący go temat, odczuwa jedynie rozczarowanie.

Jednak nie można wykluczyć także opcji, że jakiś twórca proponuje naprawdę ciekawe treści i podaje w swoich tekstach wyczerpujące informacje, ale również skorzysta z formuły clickbaitowej, aby zwrócić uwagę na swój artykuł. Idąc takim tokiem myślenia, dobrym clickbaitem nazwać można więc taki tekst, który zachęcił odbiorcę przez zastosowanie szokującego tytułu, ale czytelnik ten otrzymał informację, którą zasugerował mu krzykliwy nagłówek.

Obojętnie jaka zasada przyświeca twórcy, konstrukcja obu rodzajów tytułów bazuje bowiem na podobnych technikach. Niektórzy twórcy są jednak świadomi stosowania takich nieczystych taktyk, więc z obawy, aby ich film lub tekst nie został potraktowany jak clickbait, dodają w opisie nagłówka stosowną informację, typu: (To nie clickbait!). Może rzeczywiście jest to jakiś wyjście z opresji.