Ergonomia pracy przy komputerze – najważniejsze zasady

Ergonomia stanowiska pracy – co to takiego?

Chodzi o to, by poszczególne elementy rozplanować w taki sposób, by stanowisko zapewniało pracownikowi psychofizyczny komfort oraz bezpieczeństwo. Dzięki temu pracuje mu się lepiej i efektywniej. Odpowiednim przystosowaniem narzędzi, maszyn czy środowiska pracy zajmuje się dziedzina nauki zwana ergonomią.

Zgodnie z art. 15 Kodeksu pracy każdy pracodawca powinien chronić zdrowie i życie zatrudnianych osób. Ergonomia stanowiska pracy to jeden z elementów takiej ochrony. Choć wszędzie jej cel jest taki sam, to poszczególne zasady zależą przede wszystkim od charakteru wykonywanej pracy.

Ergonomia pracy przy komputerze

Pracodawca jest zobowiązany organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Do najważniejszych zasad zalicza się poniższe kwestie.

Otoczenie pracownika

Wielkość pomieszczenia, w którym pracownicy wykonują swoją pracę, musi mieć minimum:

• 3 metry wysokości;
• 13 m³ wolnej objętości pomieszczenia;
• 2 m³ wolnej powierzchni podłogi (gładkiej, wyłożonej antyelektrostatyczną wykładziną);
• 60 cm szerokości przejść między biurkami.

Istotną sprawą jest również dostateczna przestrzeń pracy, czyli:

• swobodny dostęp do stanowiska;
• umieszczenie wszystkich elementów w zasięgu rąk;
• zachowanie należytej odległości między sąsiednimi monitorami (min. 0,6 m).

Ergonomia pracy przy komputerze bierze pod uwagę także:

• oświetlenie,
• poziom hałasu,
• mikroklimat, czyli: wilgotność powietrza, temperatura, cyrkulacja.

Zgodnie z zasadami BHP pracownik wykonuje swoje obowiązki na stanowisku zapewniającym źródło dziennego lub elektrycznego światła o natężeniu około 500 lx (lx = luks). Nie powinno ono padać bezpośrednio na ekran monitora. Jeśli zbyt mocno się od niego odbija, utrudniając pracę, jego źródło ogranicza się za pomocą opraw oświetleniowych albo zasłon czy żaluzji w oknach.

Dopuszczalny poziom hałasu do prac biurowych wynosi 55-60 dB/A. Zakres ten jest nieco niższy dla osób pracujących umysłowo bez mechanicznych i elektrycznych źródeł hałasu (45-50 dB/A), a nieco wyższy przy pracach dyspozytorskich, np. w call-center (65-70 dB/A).

Temperatura minimalna w pomieszczeniu to 18 stopni Celsjusza, natomiast optymalna:

• 20-40 stopnie Celsjusza zimą,
• 23-26 stopnie Celsjusza latem.

Wilgotność powietrza nie powinna przy tym spadać poniżej 40%. W pomieszczeniach musi także panować swobodny przepływ powietrza bez przeciągów. Przepływ ten może mieć charakter naturalny lub mechaniczny (klimatyzacja, rekuperacja itp.).

Ergonomiczne biurko

Blat musi znajdować się na poziomie łokci lub nieco niżej. Dzięki temu unika się nienaturalnego położenia przedramion na biurku, które może powodować ucisk czy niepotrzebne napięcie mięśni.

Obecnie wiele biurek pozwala regulować wysokość blatu. Najczęściej jest to zakres od 60 do 82 cm, czyli zgodnym z ergonomią stanowiska pracy przy komputerze.

Ciekawym rozwiązaniem są biurka sit-stand pozwalające na pracę zarówno w pozycji siedzącej, jak i stojącej. Tutaj optymalny zakres regulacji wynosi 62-120 cm. Według statystyk blisko połowa osób pracujących przy takich biurkach wolniej się męczy, a w związku z tym rzadziej potrzebuje przerw.

Jak ustawić monitor?

Odpowiednie ustawienie monitora ma przede wszystkim zminimalizować obciążenia dla oczu i karku. Przyjmuje się, że ekran (najlepiej matowy) umieszcza się w odległości 40-75 cm od oczu – tak, by kąt obserwacji wynosił od 20 do 50 stopni. Najłatwiej zapamiętać to w ten sposób, że górna krawędź monitora powinna znajdować się bezpośrednio na linii wzroku, na odległości wyciągniętej ręki.

Ergonomiczne krzesło

W skrócie można by rzec, że krzesło biurowe powinno być ergonomiczne. Niewiele to jednak mówi. Dlatego też warto zapamiętać kilka istotnych rzeczy.

Ergonomiczne krzesło posiada:

• 5-podporową podstawę,
• kółka jezdne,
• regulację wysokości siedziska (zakres 40-50 cm, licząc od podłogi),
• regulację pochylenia oparcia (5 stopni do przodu i 30 do tyłu) za pomocą prostych mechanizmów,
• możliwość obrotu 360 stopni wokół osi pionowej,
• płyty siedziska wyprofilowane tak, by umożliwiać oparcie do naturalnego wygięcia kręgosłupa,
• podłokietniki pozwalające wygodnie oprzeć ręce.

Powyższe cechy mają zapewnić pracownikowi właściwą postawę ciała w czasie pracy. To wyprostowane plecy, kolana zgięte pod kątem prostym oraz stopy w całości dotykające podłoża.

Podnóżek

W przypadku gdy pracownik nie może płasko ustawić stóp na podłodze (np. jest niski), wówczas ma prawo poprosić pracodawcę o podnóżek. Jego wysokość oraz kąt nachylenia (zakres 0-15 stopni) powinny być dostosowane do potrzeb pracownika. Powierzchnia nie może być natomiast śliska, a podstawa przesuwać się po podłodze w czasie użytkowania.

Klawiatura i myszka

Klawiaturę prawidłowo umieszcza się co najmniej 10 cm od przedniej krawędzi stołu – tak, by dłoń stanowiła przedłużenie przedramienia i znajdowała się nad klawiaturą. Wówczas pracownik nie musi przyjmować nienaturalnych pozycji w trakcie pisania (np. garbić się lub odchylać na krześle).

W przypadku myszki warto zapamiętać dwie rzeczy. Po pierwsze, powinna znajdować się na blacie stołu, blisko użytkownika i w takiej odległości, by nadgarstek pracownika nie był w nienaturalnej pozycji. Po drugie, jej wielkość powinna umożliwiać położenie całej dłoni na urządzeniu.

Podstawka lub uchwyt na dokumenty

Jeśli podczas pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, stanowisko powinno być wyposażone w odpowiedni uchwyt lub podstawkę. Powinny one znajdować się przed pracownikiem, między ekranem i klawiaturą lub w innym miejscu oraz pozycji minimalizującej uciążliwe ruchy. Ponadto wysokość, odległość czy kąt nachylenia podstawki/uchwytu musi być regulowalna.

Przerwy w pracy

Jeśli pracujesz przed monitorem, przysługuje Ci 5 minut przerwy na każdą godzinę pracy. Zgodnie z ergonomią stanowiska pracy powinno się je wykorzystywać na ćwiczenia relaksacyjne czy rozciąganie.

Okulary korekcyjne w pracy

W przypadku gdy lekarz medycyny pracy wyda takie zalecenie, to na czas pracy przed komputerem pracodawca musi zapewnić pracownikowi okulary korygujące wzrok. Oczywiście w kontekście dofinansowania obowiązuje pewna granica – zwykle odpowiada ono minimalnemu kosztowi opraw standardowych. W przeciwnym razie niejeden pracownik pewnie mocno zaszalałby z ceną.