Jak zapisywać liczebniki – słownie czy cyfrowo?
To, jak zapisywać liczebniki, wciąż sprawia problemy wielu osobom. Wśród nich znajdują się również redaktorzy i copywriterzy. W istocie jednak kwestia wcale nie jest taka skomplikowana, a przekonasz się o tym, czytając artykuł, w którym omawiamy prawidłowe zapisywanie liczebników głównych, ułamkowych, porządkowych i zbiorowych.
Czym jest liczebnik?
Liczebnik to odmienna część mowy wskazująca na liczbę obiektów. W szkołach uczy się, że liczebnik odpowiada na pytania: ile? który z kolei?
Według kryterium znaczeniowego wyróżnia się siedem rodzajów liczebników:
- główne (np. dwa, cztery);
- zbiorowe (np. trzynaścioro, dwoje);
- ułamkowe (np. trzy czwarte);
- porządkowe (np. dwunasty, czwarty);
- mnożne (np. podwójny);
- wielorakie (np. dwojaki, pięcioraki);
- nieokreślone (np. dużo, mało, kilkanaście).
Wiele osób ma problem z tym, jak zapisywać liczebniki. Dotyczy to głównie odmiany, składni oraz tego, czy liczebniki należy zapisywać słownie, czy liczbowo. Ostatnią z wymienionych kwestii omawiamy w dalszej części artykułu.
Jak zapisywać liczebniki główne?
Zapisując liczebniki, należy kierować się zasadami redakcji oraz niepisaną zasadą czytelności.
W związku z tym przyjęło się, że można wybrać sposób spośród trzech dostępnych:
- Zapis słowny wszystkich liczb.
- Zapis słowny cyfr od 0 do 9 i zapis cyfrowy dla liczb od 10 wzwyż.
- Zapis słowny liczb od 0 do 99 i zapis cyfrowy dla liczb od 100 wzwyż.
Która zasada jest najlepsza i zalecana? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, zwłaszcza że zapis liczebników jest regulowany przez zasady ortografii w bardzo ograniczony sposób. Dlatego każdy może wybrać metodę według własnych preferencji. Najważniejsze jest to, by być konsekwentnym.
Kiedy lepiej wybrać zapis cyfrowy?
Przyjęło się, że w tekstach beletrystycznych liczby zapisywane są słownie, jednak w niektórych przypadkach stosujemy zapis liczbowy.
Należą do nich:
- liczby oznaczające paragrafy;
- liczby oznaczające nazwy ulic czy lokali, np. 384 Hanover Street;
- liczby oznaczające datę lub godzinę z minutami, np. 12 kwietnia 2022, godzina 16.45.
Jeśli wymienione powyżej liczby występują w dialogach, powinny być zapisane słownie.
Inaczej wygląda to w przypadku tekstów niebeletrystycznych, w których liczbowo zapisujemy także:
- liczby poprzedzające nazwy jednostek monetarnych, np. 20 złotych;
- liczby oznaczające temperaturę, np. 20 stopni Celsjusza;
- liczby poprzedzające nazwy jednostek miary, np. 20 centymetrów.
Co ważne, w tekstach beletrystycznych nie ma możliwości używania wyrazów powstałych z połączenia liczby zapisanej cyframi i rzeczownika lub przymiotnika. W związku z tym nigdy nie napiszemy 40-lecie, ponieważ poprawnie będzie: czterdziestolecie. Oczywiście zawsze wybieramy zapis cyfrowy dla liczb poprzedzających skróty i skrótowce. Oznacza to, że nie można nigdy zapisać: dwadzieścia zł lub dziesięć USD, a poprawnie jest: 20 zł oraz 10 USD.
Jak zapisywać liczebniki ułamkowe?
Przyjmuje się, że słownie możemy zapisywać ułamki, jeśli w tekście niespecjalistycznym jest ich niewiele.
Wolno zapisać na przykład: Spędziłam tam półtorej godziny lub Oddałam jedną trzecią moich książek. Oczywiście nigdy nie można łączyć słownego zapisu ze skrótami. Nie piszemy ćwierć t, ale ćwierć tony. Ułamki możemy zapisywać liczbowo, jeśli w tekście niespecjalistycznym jest ich dużo. Wtedy piszemy: Spędziłem za granicą 3,5 roku lub Pracuję na ½ etatu.
Jak zapisywać liczebniki porządkowe?
Liczebniki porządkowe zapisujemy słownie lub liczbowo z kropką.
Możemy napisać piąty chłopiec lub 5. chłopiec. Jednak nigdy nie dodajemy końcówek fleksyjnych do cyfr. Dlatego niepoprawne będzie napisanie: Brakuje tu 5-ego chłopca. Poprawnie za to będzie: Brakuje tu piątego chłopca lub Brakuje tu 5. chłopca.
Językoznawcy informują, że można opuścić kropkę po liczebniku, tylko jeśli z kontekstu wynika jednoznacznie i niezaprzeczalnie, że chodzi o liczebnik porządkowy, np. Chodzę do 8 klasy. Często widuje się także zapisy, takie jak lata 70-te. Trzeba wiedzieć, że poprawną formą jest: lata 70. Niedopuszczalne są również zapisy typu: 3-ego maja. Piszemy po prostu: 3 maja.
Często nadużywany zapis cyfrowo-słowny jest dopuszczalny tylko w sytuacjach, w których łączymy liczebnik z przymiotnikiem lub rzeczownikiem. Dlatego poprawne będą zapisy: dziewiętnastowieczny oraz XIX-wieczny; jednoosobowy oraz 1-osobowy.
Jak zapisywać liczebniki zbiorowe?
Liczebniki zbiorowe zapisywać można zarówno słownie, jak i liczbowo.
W tekstach beletrystycznych najczęściej widuje się słowny zapis, ponieważ nie pozostawia on wątpliwości co do tego, że autor użył liczebnika zbiorowego. Tutaj również niedopuszczalne jest dopisywanie końcówek fleksyjnych po łączniku. To znaczy, że nie piszemy: Jest tu 4-ro dzieci i Nie ma 4-rga dzieci. Poprawnie będzie: Jest tu czworo dzieci i Nie ma czworga dzieci oraz Jest tu 4 dzieci i Nie ma 4 dzieci.
Zapis słowny czy liczbowy? Który wybrać?
Jak widać, poza pojedynczymi jednoznacznymi i niepodważalnymi zasadami, zapis liczebników w języku polskim jest dość nieuregulowany. Niektórzy specjaliści zalecają nawet, by osoby, które mają wątpliwości i problemy z zapisem liczebników, po prostu stosowały zapis słowny – wtedy na pewno zawsze będzie poprawnie. Warto jednak zapamiętać, że duże liczby zapisujemy liczbowo, małe (do 9 lub 99) możemy zapisywać słownie, a do liczb porządkowych dodajemy kropkę.
Podsumowanie
- Zapis liczebników nie jest do końca uregulowany przez zasady ortografii. Redaktorzy kierują się zasadą czytelności.
- Jeśli nie wiesz, jak zapisać daną liczbę, bezpieczniej będzie zdecydować się na zapis słowny. Pamiętaj jednak o wyjątkach.
- W tekstach beletrystycznych zapisuje się liczebniki słownie. Wyjątkiem są liczby oznaczające na przykład datę, godzinę z minutami czy numer domu.
- Liczby porządkowe prawie zawsze zapisujemy z kropką na końcu. Niepoprawne jest dodawanie do nich końcówek fleksyjnych.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz