Numer ISBN książki – co oznacza i kiedy należy go nadać?

Czym jest numer ISBN?

Od 2007 roku składa się z 13 cyfr umieszczonych w kilku grupach, które oznaczają kolejno:

• grupa pierwsza – stały prefiks EAN (dla książek jest to „978” lub „979”) obowiązujący od 2007 roku, pozwala odróżnić starsze publikacje (oznaczane tylko 10 cyframi) od tych nowszych;
• grupa druga – identyfikator kraju pochodzenia oraz języka publikacji; polskie tytuły oznaczane są numerem „83”;
• grupa trzecia – stały identyfikator wydawcy (musi składać się z co najmniej 1 cyfry, im starsze wydawnictwo, tym krótszy kod);
• grupa czwarta – numer danej publikacji (określa wielkość puli numerów, od której zależy jego długość);
• cyfra kontrolna – umieszczana zawsze na końcu, obliczana według sprawdzonego algorytmu.

Nadanie numeru ISBN jest całkowicie bezpłatne i w teorii nieobowiązkowe – oznacza to, że w Polsce nie istnieją żadne regulacje prawne dotyczące konieczności generowania unikalnego kodu książki.

Książki, które muszą mieć nadany numer ISBN

Mowa tutaj o pozycjach, które docelowo mają zostać sprzedawane w księgarniach – zarówno książkach papierowych, jak i e-bookach. Dystrybutorzy zwykle wymagają od wydawcy nadania numeru ISBN w celu ułatwienia identyfikacji danej pozycji.

Nie musisz się jednak tym martwić, jeśli zamierzasz wydawać książkę lub e-booka w ramach self-publishingu i rozprowadzać je za pomocą jednego kanału, np. własnej strony internetowej. Wówczas nadanie numer książki jest opcjonalne.

Jakie publikacje mogą otrzymać kod ISBN?

Aby ujednolicić oznaczanie publikacji dostępnych na rynku, Biblioteka Narodowa podaje kilka typów wydawnictw, które mogą otrzymać numer książki oraz tych, którym nie zaleca się jego nadawania.

Publikacje, którym nadaje się numer ISBN to przede wszystkim:

• drukowane książki i broszury;
• publikacje w alfabecie Brailleʼa;
• publikacje o określonym zakończeniu, których wydawca nie zamierza kontynuować lub regularnie aktualizować;
• mapy;
• filmy edukacyjne i instruktażowe, wideo i przezrocza;
• książki mówione na kasetach, płytach CD lub DVD;
• publikacje elektroniczne zarówno na nośnikach fizycznych (takich jak taśmy czytelne maszynowo, dyskietki czy CD-ROM-y), jak i w Internecie;
• cyfrowe kopie drukowanych publikacji książkowych;
• publikacje w postaci mikroform;
• oprogramowanie edukacyjne lub instruktażowe;
• publikacje multimedialne (jeśli podstawowym ich składnikiem jest tekst).

Wydawnictwa, którym nie zaleca się nadawania numeru ISBN to m.in.:

• wydawnictwa ciągłe, np. serie bez konkretnego terminu zakończenia;
• druki muzyczne;
• druki ulotne;
• druki i foldery artystyczne bez strony tytułowej i tekstu;
• dokumenty osobowe;
• dzieła abstrakcyjne.

Jak nadać książce numer ISBN?

Cały proces nadania identyfikatora publikacji odbywa się online za pośrednictwem serwisu e-ISBN i składa się z kilku prostych kroków.

1. Rejestracja w serwisie e-ISBN („POLONA”).

2. Uzupełnienie danych rejestrowych, kontaktowych i adresowych wydawcy.

3. Złożenie wniosku o przyznanie puli numerów (numery przyznawane są w pulach 10, 100, 1000 lub większych).

4. Uzupełnienie informacji o książce i nadanie jej numeru ISBN.

Numer ISBN dla książki papierowej i e-booka – czy są takie same?

Dlatego też różne wydania tej samej książki będą oznaczane innym kodem – dotyczy to zarówno pozycji papierowych, jak i elektronicznych. Wydając różne wersje jednej publikacji, np. książkę w okładce twardej i miękkiej oraz e-book, chcąc dystrybuować je za pośrednictwem księgarni, należy nadać każdej z nich odrębny numer ISBN.

Podobnie będzie również w przypadku kilku różnych formatów e-booków. Jeśli planujesz wydać publikacje np. w formacie EPUB oraz MOBI, do każdego z nich musi zostać przypisany osobny numer.

Gdzie znaleźć kod ISBN na publikacji?

Identyfikator książki na wydaniu papierowym powinien znajdować się w dwóch miejscach: na stronie redakcyjnej, obok danych wydawcy oraz informacji na temat osób zaangażowanych w proces wydawniczy, a także na tylnej okładce tuż przy kodzie kreskowym. Takie umiejscowienie numeru znacznie przyspiesza weryfikację i prawidłowe zaklasyfikowanie produktu.

Z kolei w przypadku e-booków kod ISBN zwykle znajduje się na stronie tytułowej lub na stronie zawierającej informacje na temat praw autorskich.

Numer ISBN a egzemplarze obowiązkowe

Liczba tzw. obowiązkowych egzemplarzy zależna jest od wielkości nakładu:

• w przypadku nakładu do 100 egzemplarzy należy przesłać po jednym egzemplarzu do Biblioteki Narodowej oraz Biblioteki Jagiellońskiej (łącznie 2 egzemplarze),
• przy nakładzie powyżej 100 egzemplarzy należy dostarczyć po dwa egzemplarze do Biblioteki Narodowej oraz Biblioteki Jagiellońskiej, a także po jednym do 13 uprawnionych bibliotek (łącznie 17 egzemplarzy).

Obowiązek ten dotyczy również publikacji cyfrowych, które mogą zostać przesłane do Repozytorium Cyfrowego BN za pośrednictwem strony POLONA.

ISBN a ISSN – czym się różnią?

Dla wydawnictw ciągłych, czyli serii bez wskazanego terminu zakończenia, zamiast identyfikatora ISBN stosuje się specjalny numer ISSN (ang. International Standard Serial Number) – Międzynarodowy Znormalizowany Numer Wydawnictwa Ciągłego. Wykorzystuje się go zarówno do wydawnictw ciągłych tradycyjnych, jak i elektronicznych oraz umieszcza na stronie tytułowej wraz z kodem kreskowym EAN13.

Podobnie jak uzyskanie numer ISBN, również nadanie wydawnictwu ciągłemu kodu ISSN jest bezpłatne, a za jego przydzielanie odpowiada Narodowy Ośrodek ISSN.