Odmiana nazwisk w języku polskim – zasady

Spis Treści:

Wokół problematyki odmiany nazwisk w języku polskim narosło sporo mitów. Niektórzy twierdzą, że nie odmienia się ich wcale, inni, że odmienia się tylko niektóre, a jeszcze inni, że odmieniamy nazwiska polskie, ale zagranicznych już nie. Oczywiście wszystkie wymienione opinie są błędne, ponieważ bez wątpienia nazwiska w języku polskim odmieniamy. Przeczytaj poniższy artykuł i sprawdź, co musisz o tym wiedzieć.

Jakie nazwiska odmienia się w języku polskim?

W języku polskim z zasady odmienia się prawie wszystkie nazwiska męskie oraz żeńskie zakończone na -a.

Dotyczy to zarówno nazwisk rodzimych, jak i pochodzenia obcego. Robi się to według określonych wzorców zależnych od płci i narodowości właściciela nazwiska. Wpływ na odmianę ma przede wszystkim zakończenie tematu lub fonetycznej formy nazwiska.

Odmiana nazwisk polskich żeńskich

W języku polskim odmienia się nazwiska żeńskie zakończone na -a. Nazwiska zakończone spółgłoską, na przykład Kłosek, pozostają nieodmienne.

Nazwiska zakończone na -ska, -cka, -dzka, -owa i -ewa

Nazwiska zakończone na -ska, -cka, -dzka, -owa i -ewa mają odmianę przymiotnikową, na przykład:

  • Kowalska, Kowalskiej, Kowalską;
  • Zawadzka, Zawadzkiej, Zawadzką;
  • Paduczewa, Paduczewej, Paduczewą.

Nazwiska panieńskie zakończone na -ka lub -ówna

Nazwiska panieńskie zakończone na -ka lub -ówna mają odmianę rzeczownikową.

Na przykład:

  • Czubówna, Czubównę, Czubówną, Czubówny, Czubównie;
  • Kupażanka, Kupażance, Kupażankę, Kupażanki, Kupażance.

Pozostałe nazwiska zakończone na -a

Pozostałe nazwiska zakończone na -a odmieniamy tak samo jak wyrazy pospolite, na przykład:

  • Janda, Jandzie, Jandę, Jandą;
  • Kula, Kuli, Kulę, Kulą.

Wyjątkiem od tego są nazwiska żeńskie zakończone na -a, które w męskiej formie zakończone są na -y i wyglądają jak przymiotniki. W takiej sytuacji należy wybrać odmianę przymiotnikową, na przykład:

  • Chuda, Chudej, Chudą;
  • Hodowana, Hodowanej, Hodowaną.

Odmiana nazwisk polskich męskich

Można powiedzieć, że odmieniają się praktycznie wszystkie nazwiska męskie.

Jednak na ich deklinację istnieje więcej wzorców niż w przypadku nazwisk żeńskich.

Nazwiska zakończone na spółgłoskę

Nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się jak wyrazy pospolite, w związku z tym jest pan Dudek, ale: nie ma pana Dudka. Należy jednak pamiętać o tym, że w przypadku męskich nazwisk jednosylabowych nie zachodzą żadne alternacje. Dlatego nazwiska Mech lub Dąb odmienimy poprawnie w ten sposób:

  • Mech, Mechowi, Mecha, Mechem, Mechu;
  • Dąb, Dąbowi, Dąba, Dąbem, Dąbu.

Nazwiska zakończone na -a

Nazwiska męskie zakończone na -a odmieniamy według żeńskiej deklinacji, na przykład:

  • Janda, Jandę, Jandzie, Jandy.

Jeśli -a na końcu wyrazu jest jedynie fonetyczne, a tak zdarza się w przypadku nazwisk obcych, na przykład francuskiego Dubois, nazwisko pozostaje nieodmienne.

Nazwiska zakończone na -ski, -cki, -dzki

Nazwiska męskie zakończone na -ski, -cki, -dzki zawsze odmieniają się jak przymiotniki, na przykład:

  • Kowalski, Kowalskiemu, Kowalskiego, Kowalskim.

Nazwiska zakończone na -o występujące po spółgłosce twardej

Nazwiska męskie zakończone na -o występujące po spółgłosce twardej odmieniamy jak rzeczowniki żeńskie, na przykład:

  • Lato, Lacie, Laty, Latą;
  • Ziobro, Ziobrze, Ziobry, Ziobrą;
  • Jagiełło, Jagielle, Jagiełły, Jagiełłą.

Nazwiska zakończone na -o występujące po spółgłosce miękkiej

Nazwiska zakończone na -o występujące po spółgłosce miękkiej odmieniamy jak rzeczowniki rodzaju męskiego, na przykład:

  • Pyzio, Pyziowi, Pyzia;
  • Cyzio, Cyziowi, Cyzia.

Nazwiska zakończone na -i oraz -e

Nazwiska męskie zakończone na -i oraz -e odmieniamy jak przymiotnik, na przykład:

  • Linde, Lindemu, Lindego, Lindem.

Nazwiska zakończone na -u

Nazwiska męskie zakończone na -u odmieniamy jak polskie wyrazy pospolite, ponieważ fonetycznie u zamienia się w ł.

Przykładem na to jest nazwisko Turnau, które odmienia się w ten sposób: Turnau, Turnaua, Turnauem, Turnauowi. Jedynym wyjątkiem jest tu miejscownik, który pozostanie w formie mianownikowej Turnau. Wynika to z tego, że od nazwiska zakończonego na -u nie można utworzyć formy zakończonej na -le.

Pozostałe nazwiska męskie

Jeśli nazwisko męskie składa się z dwóch członów, obydwa z nich należy odmienić. Dlatego mówimy, że czytamy poezję Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Jeśli nazwisko zakończone jest na -ąb, -oł, -eł, można odmieniać je na dwa sposoby, na przykład:

  • Kozioł, Koziołowi, Kozioła;
  • Kozioł, Kozłowi, Kozła.

Odmiana nazwisk zagranicznych

Zasadniczo zagraniczne nazwiska również odmienia się w języku polskim w podobny sposób jak nazwiska rodzime.

Najwięcej problemów sprawia Polakom odmiana nazwisk angielskich oraz francuskich.

Nazwiska pochodzenia obcego zakończone na -o

Nazwiska pochodzenia obcego zakończone na -o odmieniamy jak rzeczowniki rodzaju męskiego, na przykład:

  • Ronaldo, Ronalda, Ronaldowi;
  • Vico, Vica, Vikiem.

Nazwiska francuskie i angielskie

Odmiana nazwisk francuskich i angielskich zależy przede wszystkim od tego, jak są one wymawiane, a nie zapisywane. Poniżej znajduje się kilka najważniejszych zasad odmiany nazwisk francuskich oraz angielskich.

  • Nazwiska zakończone na spółgłoskę wymawianą bądź niewymawianą odmieniamy jak rzeczownik rodzaju męskiego i nie używamy do tego apostrofu, np. Bush, Busha, Bushowi.
  • Nazwiska zakończone na -y występujące po samogłosce odmieniamy jak rzeczownik rodzaju męskiego i nie używamy przy tym apostrofu, np. Disney, Disneya, Disneyowi.
  • Nazwiska zakończone na -y występujące po spółgłosce odmieniają się jak przymiotniki, a tworzenie form w bierniku, celowniku i dopełniaczu wymaga użycia apostrofu, np. Murphy, Murphy’ego, Murphy’emu, Murphym.
  • Nazwiska zakończone na -x otrzymują polskie końcówki, np. Hendrix, Hendriksa.
  • Nazwiska zakończone na -e nieme otrzymują polskie końcówki fleksyjne po apostrofie, np. Moore, Moore’a.

Odmiana nazwisk w języku polskim – o czym pamiętać?

Osoby, dla których kwestia odmiany nazwisk wciąż jest problematyczna, powinny zacząć od zapamiętania, że nazwiska się odmienia. Dzięki temu zawsze będą w pierwszym odruchu szukać sposobu odmiany, a nie zakładać, że nazwisko jest nieodmienne. Do najmniej znanych zasad odmiany nazwisk, które warto zapamiętać, należą te dotyczące odmiany nazwisk męskich zakończonych na spółgłoskę jednosylabową oraz odmiany nazwisk męskich zakończonych na -o. W przypadku wątpliwości zawsze można skorzystać z internetowej poradni językowej bądź słownika.

Podsumowanie

  • Nazwiska rodzime oraz obcego pochodzenia odmieniamy w języku polskim.
  • Odmieniamy niemal wszystkie nazwiska męskie. Inaczej wygląda to z nazwiskami żeńskimi.
  • Nie wszystkie nazwiska męskie odmieniamy rzeczownikowo. Niektóre, na przykład zakończone na -e, mają odmianę przymiotnikową.
  • Nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę jednosylabowe się odmieniają, jednak bez alternacji.

Oceń artykuł:

Średnia ocena: 5

Liwia Wojtysiak

Copywriterka, dla której pisanie to przygoda i szkoła życia. Polonistka wierząca, że język kreuje rzeczywistość, a dobre i poprawne teksty upiększą świat. Najchętniej pisze artykuły blogowe o poprawności językowej, marketingu i psychologii. Jest zafascynowana językoznawstwem, zwłaszcza kulturowym. Ceni sobie różnorodność pracy, dlatego nie tylko tworzy własne teksty, lecz także wykonuje redakcje i korekty cudzych. W wolnych chwilach czyta, spaceruje i uprawia sport.

Komentarze

Natalia09.08.2023 15:38

To bardzo ciekawy i ułatwiający życie artykuł, dziękuje! Mam jedno pytanie, jeśli małżeństwo przyjęło męską formę nazwiska (typowe dla polskich emigrantów), np. Czarnecki, czy powiemy o nich wówczas Państwo Czarnecki czy Państwo Czarneccy?

Odpowiedz
    Justyna Szymczyk-Mielniczyn10.08.2023 08:24

    Niestety nie udało nam się znaleźć jednoznacznego stanowiska językoznawców w tej kwestii, ale mimo wszystko zachęcamy do odmiany. 🙂

    Odpowiedz
    Izabela14.11.2023 10:23

    Czy nazwisko Olber się odmienia ?

    Odpowiedz
      Julia Markiewicz15.11.2023 11:54

      To zależy, czy jest to nazwisko mężczyzny, czy kobiety. Jeśli mężczyzny, należy je odmienić, jeśli kobiety – pozostawić nieodmienione. W przypadku zaproszeń, gdy zapraszamy i kobietę, i mężczyznę, należy zapisać Krystynę i Bogdana Olberów.

      Odpowiedz
    PIOTR11.12.2023 21:34

    Czy nazwisko Wyrwas odmieniać?… jak?
    Proszę o wskazówkę..

    Odpowiedz
      Julia Markiewicz12.12.2023 08:03

      To zależy, czy jest to nazwisko mężczyzny, czy kobiety. Jeśli mężczyzny, należy je odmienić (M. Wyrwas, D. Wyrwasa, C. Wyrwasowi, B. Wyrwasa, N. Wyrwasem, Ms. Wyrwasie, W. Wyrwasie), jeśli kobiety – pozostawić nieodmienione. W przypadku zaproszeń, gdy zapraszamy i kobietę, i mężczyznę, należy zapisać Janinę i Tadeusza Wyrwasów.

      Odpowiedz
Ewelina10.02.2024 10:16

Czy nazwisko Rzemek się odmienia ?

Odpowiedz
    Julia Markiewicz12.02.2024 09:48

    To zależy, czy jest to nazwisko mężczyzny, czy kobiety. Jeśli mężczyzny, należy je odmienić, jeśli kobiety – pozostawić nieodmienione. W przypadku zaproszeń, gdy zapraszamy i kobietę, i mężczyznę, należy zapisać Janinę i Tadeusza Rzemków.

    Odpowiedz
    Zbigniew28.09.2024 11:19

    Czy Roni się odmienia chodzi o imię psa, suczki

    Odpowiedz
      Weronika Kociołek01.10.2024 12:00

      Dzień dobry, imienia Roni nie należy odmieniać, jeśli nazywamy tak samicę psa. Pozdrawiam 🙂

      Odpowiedz
Beatrycze11.04.2024 15:21

Czy nazwisko Plucha się odmienia? Chodzi o kobietę. A dokładnie o celownik.

Odpowiedz
    Julia Markiewicz12.04.2024 10:23

    Tak, nazwiska żeńskie zakończone na -a się odmienia. W celowniku będzie to Plusze, np. Dziękujemy Annie Plusze.

    Odpowiedz
Piotr08.08.2024 13:28

Czy nazwisko mężczyzny Charko się odmienia?

Odpowiedz
    Weronika Kociołek12.08.2024 16:58

    Dzień dobry, tak. Nazwiska zakończone na -o występujące po spółgłosce twardej odmieniamy jak rzeczowniki żeńskie, np. „Charko, Charce”. Inaczej przedstawia się jednak sytuacja, jeśli nazwisko jest pochodzenia obcego. Wtedy odmieniamy je jak rzeczownik rodzaju męskiego, czyli np. „Charko, Charkowi”. Zachęcam do zapoznania się z całym artykułem, w poszczególnych częściach zostało to wyjaśnione. Pozdrawiam 🙂

    Odpowiedz
DAMIAN12.08.2024 07:31

A co z nazwiskami zakończonymi na -er? Np. Jak odmienić Hajder, gdy zapraszamy małżeństwo?
Czy poprawna odmiana dla nazwiska „Kusio” gdy zapraszamy małżeństwo to będzie Kusiów?

Odpowiedz
    Weronika Kociołek12.08.2024 12:18

    Dzień dobry. W przypadku nazwisk zakończonych na -er odmieniamy je zgodnie z zasadami typowej odmiany rzeczowników męskoosobowych. W bierniku będzie to więc forma „Hajderów”. Natomiast faktycznie „Kusiów” będzie poprawną formą przy odmianie nazwiska „Kusio”. Pozdrawiam! 🙂

    Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Ostatnio na blogu

06.12.2024 Korekta & Redakcja
05.12.2024 Porady & Ciekawostki
04.12.2024 Prawo & Finanse
03.12.2024 Porady & Ciekawostki
02.12.2024 Pozycjonowanie
29.11.2024 Porady & Ciekawostki
28.11.2024 Korekta & Redakcja
27.11.2024 Korekta & Redakcja
26.11.2024 Korekta & Redakcja

Profesjonalne teksty biznesowe

Darmowa wycena

Zbuduj karierę z Content Writer

Sprawdź oferty pracy

Praktyczny
kurs
copywritingu