Parafraza i peryfraza – czym się różnią?
Słowa parafraza i peryfraza brzmią łudząco podobnie. Choć ich początkowe człony są różne (para- i pery-), łączy je ta sama końcówka (-fraza). To sprawia, że wiele osób błędnie traktuje oba wyrazy jako synonimy. Tymczasem ich znaczenie jest zupełnie odmienne. Dowiedz się, czym różnią się parafraza i peryfraza oraz kiedy znajdują one zastosowanie.
Parafraza – co to takiego?
Słowo parafraza wywodzi się od wyrazu paráphrasis oznaczającego opowiadanie lub omówienie.
Pod pojęciem parafrazy najczęściej rozumiemy swobodną, często żartobliwą przeróbkę konkretnego tekstu polegającą na umiejętnym zmodyfikowaniu bądź poszerzeniu treści oryginału przy jednoczesnym zachowaniu sensu.
Mianem parafrazy określamy także wynik wspomnianej czynności, czyli nową wypowiedź sformułowaną we wskazany sposób.
Parafraza stanowi przeciwieństwo metafrazy rozumianej jako dosłowne przytoczenie lub tłumaczenie treści, której autorem jest inna osoba. Parafrazowaniu najczęściej poddaje się słynne utwory literackie bądź muzyczne, jak również ogólnie znane powiedzenia i przysłowia, np.:
- Mądry Polak po szkole (w oryginale: Mądry Polak po szkodzie);
- Kto rano wstaje, temu kleją się oczy (w oryginale: Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje);
- Gdzie dwóch się bije, tam korzysta dentysta (w oryginale: Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta).
Powszechnie występujące w językoznawstwie parafrazy zazwyczaj dzieli się na parafrazy składniowe (syntaktyczne) oraz słowotwórcze. Mianem tych pierwszych określamy takie przekształcenia zdań, które przekazują treść przy użyciu innych konstrukcji składniowych (np. Kwiaty pachną przyjemnie – Kwiaty mają przyjemny zapach). Istotą parafraz słowotwórczych jest natomiast użycie dłuższego związku wyrazowego zamiast danego wyrazu (np. pisarz – ten, kto pisze książki).
Zastosowanie parafraz
Parafrazy znajdują powszechne zastosowanie w poezji. Chętnie sięgają po nie zwłaszcza osoby dokonujące przekładów utworów literackich z języków obcych. Parafrazy doskonale sprawdzają się także w codziennej komunikacji interpersonalnej. Możemy z nich korzystać w trakcie nieformalnych rozmów z rodziną, znajomymi czy też przypadkowo napotkanymi osobami. Parafrazy nierzadko stosuje się także podczas spotkań biznesowych. Dzięki nim można precyzyjnie określić warunki wzajemnej współpracy.
Czym jest peryfraza?
Wyraz peryfraza pochodzi od greckiego słowa periphrasis oznaczającego dosłownie wokół słowa.
Peryfrazy to figury stylistyczne, których zasadnicza istota sprowadza się do zastąpienia słowa stanowiącego nazwę jakiejś osoby, przedmiotu, czynności bądź zjawiska jego dłuższym, kilkuwyrazowym opisem.
Za peryfrazy uznać możemy na przykład:
- jesień życia – starość;
- pożegnać się z życiem – umrzeć;
- biała śmierć – cukier;
- dach świata – Mount Everest;
- czwarta władza – media.
Peryfrazy często nazywamy wyrażeniami lub zwrotami omownymi. Używamy ich po to, aby uniknąć powtórzeń w wypowiedzi lub też złagodzić jej ton (choćby poprzez usunięcie wulgaryzmów i innych niemiłych treści z tekstu). Zastosowanie peryfraz zazwyczaj sprawia także, że tekst staje się bardziej literacki.
Czym różnią się parafraza i peryfraza?
Parafraza i peryfraza to terminy, które często bywają mylone ze sobą. Warto podkreślić, że ich jedyną cechą wspólną jest wykorzystywanie w celu uniknięcia powtórzeń. Czym natomiast różnią się parafraza i peryfraza? Dzięki przytoczonym powyżej definicjom możemy stwierdzić, że parafraza odnosi się do swobodnych, zwykle żartobliwych przeróbek określonych, bardzo znanych utworów bądź wypowiedzi. Peryfraza natomiast oznacza omówienie danego słowa innymi, dobranymi w taki sposób, aby celowo osłabić wydźwięk danej wypowiedzi.
Podsumowanie
- Parafraza to swobodna, żartobliwa przeróbka jakiegoś znanego utworu literackiego bądź muzycznego albo powiedzenia bądź przysłowia.
- Peryfrazą nazywamy środki stylistyczne, których istotą jest zastąpienie danego słowa kilkuwyrazowym opisem, oddającym najważniejsze cechy danego przedmiotu bądź zjawiska.
- Parafrazy i peryfrazy stosuje się zazwyczaj po to, aby uniknąć powtórzeń w wypowiedzi.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz