Kiedy powtórzenia są błędem?
Czasem wydawać się może, że nie da się uniknąć powtórzenia jakiegoś zwrotu czy frazy, a nawet przydałoby się takie podkreślenie. Zastanawiasz się, dlaczego w niektórych tekstach pojawiają się powtórzenia, a w innych są uznawane za błąd? Czy rzeczywiście zawsze należy unikać powielania słów? Odpowiadamy na te i inne pytania dotyczące powtórzeń!
Czym jest powtórzenie?
Powtórzenie to powielenie tego samego elementu językowego w niewielkiej odległości od siebie.
Może to być zabieg celowy i jawny lub nieświadomy. Spotykamy się zarówno z powtórzeniami jednego wyrazu, jak i kilku lub nawet całych fraz czy zwrotek. Warto mieć świadomość, kiedy powtórzenie jest błędem.
Powtórzenie, które nie ma swojego uzasadnienia, jest błędem językowym. Świadczy ono o małym zasobie słownictwa. Sporo wyrazów można bowiem zastąpić synonimami lub zaimkami. W tekstach mówionych powtórzenia zdarzają się częściej, jest to naturalne zjawisko, które niejednokrotnie wynika z silnych emocji lub tempa wypowiedzi. W tekście pisanym tolerancja powtórzeń jest znacznie mniejsza, aczkolwiek nie zawsze uznamy je za błędy językowe.
Powtórzenia w techolektach
Warto również wiedzieć, że w tekstach specjalistycznych niekiedy powtórzenia są nieuniknione.
Języki fachowe (techolekty) bowiem charakteryzują się wysokim poziomem precyzji, równocześnie jednak zawierają mało wyrażeń synonimicznych. W tekście branżowym zatem, by uniknąć powtórzenia, można zastosować zaimek, a gdy z tego powodu tekst staje się niezrozumiały, należy frazę powtórzyć.
Powtórzenie jako zabieg stylistyczny
Gdy powielamy jakiś wyraz celowo, nie jest to błędem. Mamy wówczas do czynienia z zastosowaniem środka stylistycznego. Należy jednak dokonać tego zabiegu w sposób umiejętny, by odbiorca nie miał wątpliwości co do celu takiego działania. Może mieć ono kilka motywacji:
- rytmizacja tekstu,
- podkreślenie znaczenia,
- zwiększenie ekspresji.
Powtórzenia jako środki poetyckie bywają też różnie nazywane w zależności od ich charakteru i miejsca w tekście:
- anafora,
- epifora,
- refren.
Anafora polega na powtarzaniu wyrazów lub zwrotów na początku jakiegoś fragmentu tekstu, np. na początku zwrotki czy wersu w poezji albo na początku zdań czy akapitów w prozie.
Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
Dla darów nieba,
Tęskno mi, Panie.
Do kraju tego, gdzie winą jest dużą
Popsować gniazdo na gruszy bocianie,
Bo wszystkim służą,
Tęskno mi, Panie.
Równocześnie jednak mamy do czynienia w wierszu Norwida z epiforą, czyli kończeniem zwrotek tą samą grupą wyrazów.
Dzięki obu zabiegom poeta osiągnął większą rytmiczność wiersza, toteż brzmieniowo przypomina rzeczywiści piosnkę. Równocześnie podkreślił swoje przywiązanie do ojczyzny.
Refren z kolei jest dłuższy od epifory i występuje pomiędzy zwrotkami, jak możemy zaobserwować na przykład u Bolesława Leśmiana w Balladzie bezludnej.
Powtórzenie jako błąd językowy
Aby zrozumieć, jak odróżnić te celowe i świadome powtórzenia od błędów, przyjrzyj się kilku przykładom:
- Ola poszła do ogródka. W ogródku znalazła psa. Pies wabił się Saba i był hartem.
- Kupiłam ogórki, które były zielone. Kupiłam seler oraz paczkę chipsów. Nie zapomniałam też kupić paczkę precli. Na koniec poszłam do drogerii i kupiłam tusz do rzęs.
- Gokarty świetnie sprawdzają się jako narzędzie do rehabilitacji i rewalidacji. Gokarty to świetny sposób rozrywki, nawet jeśli raczej jesteś domatorem.
- Cenzura to kontrola informacji zamieszczanych w przestrzeni publicznej, np. kontrola wydawanych książek, emitowanego materiału radiowego czy materiału telewizyjnego. Cenzurą nazywano też urząd, który zajmował się kontrolowaniem materiałów.
Aby uniknąć błędów, należy użyć synonimów czy zaimków albo zmienić konstrukcję zdania.
- Ola poszła do ogródka, gdzie znalazła psa. Wabił się Saba i był hartem.
- Kupiłam ogórki, które były zielone, seler oraz paczkę chipsów. Nie zapomniałam też o opakowaniu precli. Na koniec poszłam do drogerii i wybrałam tusz do rzęs.
- Gokarty świetnie sprawdzają się jako narzędzie do rehabilitacji i rewalidacji. To znakomity sposób rozrywki, nawet jeśli raczej jesteś domatorem.
- Cenzura to kontrola informacji zamieszczanych w przestrzeni publicznej, np. wydawanych książek, emitowanego materiału radiowego czy telewizyjnego. Tym terminem nazywano też urząd, który zajmował się kontrolowaniem różnego typu publikacji.
Jak uniknąć powtórzeń?
Nieustannie wzbogacając swój zasób słownictwa i zachowując czujność, możesz dość łatwo uniknąć powtórzeń. Wystarczy, że będziesz pamiętać o kilku zasadach:
- Sprawdzaj tekst przed jego wysłaniem.
- Czytaj dużo książek.
- Korzystaj ze słownika synonimów.
- Używaj zaimków.
- Zmieniaj konstrukcję zdania.
Podsumowanie
- Powtórzenie to powielenie wyrazu lub wyrażenia w krótkim fragmencie tekstu.
- Celowe i świadome powtarzanie leksemów lub ich grupy nie jest błędem. Może ono oddawać emocje, nadać rytmiczność utworowi lub podkreślić coś.
- Powtórzenia, będące środkami poetyckimi to m.in. anafora, epifora oraz refren.
- Nieświadome powtarzanie wyrazów często wynika z małego zasobu słownictwa, silnych emocji lub nieuwagi.
- Uniknąć powtórzeń można, stosując zaimki i synonimy oraz przekształcając składnię zdania.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz