Prokrastynacja – czym jest i jak z nią walczyć?

Co to jest prokrastynacja?

Nie można utożsamiać prokrastynacji z lenistwem, ponieważ nie chodzi tutaj o brak chęci do wykonywania pracy. Jej odkładanie jest podszyte lękiem. Prokrastynator nie może się przemóc, aby zacząć działać systematycznie i produktywnie. Jest to dla niego bardzo trudne, wręcz paraliżujące.

Można ulec wrażeniu, które nie jest mylne, że odkładanie zadań w czasie to domena naszych czasów. Owszem, współczesność i rozwój technologii bardzo temu sprzyjają. Nigdy wcześniej ludzkość nie była narażona na tak wiele bodźców i rozpraszaczy. Szybko dostarczana rozrywka jest dla wielu znacznie atrakcyjniejsza niż spędzanie czasu nad obowiązkami.

Jak objawia się odkładanie zadań w czasie?

Prokrastynacji sprzyja odległy deadline. Przyjmijmy, że masz do sporządzenia cały plik tekstów dla kluczowego klienta. Na jego przygotowanie zostaje wyznaczony miesiąc. Na początku czujesz, że masz jeszcze czas, więc nie przejmujesz się tym szczególnie.

Kiedy zauważasz jednak, że koleżanka z działu już rozpoczęła tworzenie swojej części zlecenia, zaczynasz odczuwać presję. Znajdujesz więc wymówki: masz dużo innej pracy, ważniejszych zadań, zaczniesz w połowie miesiąca, wtedy jest luźniej… Nagle okazuje się, że termin mija za dwa dni, a Ty nie masz jeszcze nawet stworzonego pliku. Wówczas w Twoje działania wkrada się stres, adrenalina i przede wszystkim pośpiech.

Prokrastynacja sprawia, że wykonujesz swoje zadanie zdecydowanie za długo. „Ciężar”, którego możesz się pozbyć w ciągu dwóch dni, zalega u Ciebie miesiącami. To obciążające nie tylko dla Twojej produktywności, lecz także – a może przede wszystkim – psychiki.

Dlaczego prokrastynujesz?

Prokrastynacja może mieć wiele przyczyn. Może być odbiciem tego, jak wyglądało Twoje dzieciństwo, ale nie tylko. Co sprawia, że jesteśmy skłonniejsi do odwlekania?

Rozpraszacze

Nadmiar rozpraszaczy nie pomaga. Jak już jednak wspominaliśmy, w dzisiejszych czasach jest to ogromny problem. Przeszkadzają powiadomienia w telefonie, komputerze, łatwy dostęp do mediów społecznościowych, wiecznie aktywne komunikatory czy Internet. Trudno zupełnie zamknąć się na technologię, kiedy pracujesz, jesteś więc narażony na szybkie tracenie koncentracji z powodu wielu docierających do Ciebie bodźców.

​Perfekcjonizm

Albo doskonale, albo wcale – tak może myśleć prokrastynator. Perfekcjonizm sprzyja odkładaniu obowiązków. Wydawać się może, że zadanie, które na Ciebie czeka, jest tak trudne, że nie będziesz w stanie zrobić go dobrze. To jest już dostatecznym powodem, by nie zabierać się za nie wcale, dopóki nikt nie naciska.

Założenie, że zadanie jest trudne

Czasami z góry można założyć, że zadanie jest zbyt wymagające – bez względu na to, czy tak jest w rzeczywistości. Wizja spędzania nad nim długich godzin nie motywuje.

Lęk przed odpowiedzialnością

Prokrastynacja pojawia się również u osób, które obawiają się odpowiedzialności. W ich przypadku paraliżująca jest myśl o tym, że im lepiej i efektywniej będą pracować, tym więcej będzie od nich zależeć. Powoduje to lęk, który trudno opanować.

Stres motywacją

Niektórych napędza stres. Deadline następnego dnia jest najlepszą motywacją do pełnego skupienia się na zadaniu.

Dzieciństwo

Jeśli prokrastynujesz, może to być też powodowane dzieciństwem. Zbyt wiele na Ciebie nakładano, ale nigdy nie szła za tym pochwała – za to nagany były częste. Wymagano od Ciebie perfekcjonizmu. Oczywiście każdy ma własną historię, która mogła się do tego przyczynić.

Za dużo zadań

Prokrastynacja może wynikać także z przepracowania. Masz zbyt dużo zadań i nie jesteś w stanie wykonać ich wszystkich na tym samym poziomie skupienia. Zmęczenie sprawia, że rodzajem ulgi jest ciągłe przekładanie niektórych z nich.

​Konsekwencje odkładania zadań

Niestety prokrastynacja to nie tylko (co prawda pozorny) odpoczynek, lecz także negatywne konsekwencje. Co może przynieść?

Problemy finansowe

Zawalanie zadań i obowiązków pracowniczych wiąże się nierzadko z karami finansowymi, a nawet zwolnieniem. To może z kolei przynieść poważne problemy finansowe.

Gorsza jakość

Nawet jeśli lubisz pracować pod presją czasu, może to pogorszyć jakość wykonywanych przez Ciebie zadań. Na przykład, jeśli napiszesz tekst na ostatnią chwilę, nie masz czasu na to, by go ponownie przeczytać czy sprawdzić błędy. Nie możesz też sobie pozwolić na pogłębiony research.

Problemy ze zdrowiem

Prokrastynacja, na którą przestajesz mieć wpływ, może wiązać się z ogromnym stresem. Odkładasz zadania, więc wiesz, że to może wiązać się z konsekwencjami. To z kolei łączy się z lękiem, ale trudno Ci to zmienić. Taki stan, kiedy ma miejsce przez dłuższy czas, może przynieść w dalszej perspektywie zaburzenia lękowe czy nawet depresję.

Leczenie prokrastynacji

Jak wygląda leczenie prokrastynacji? Czy można coś zrobić, aby zmienić taki stan rzeczy? Jak najbardziej.

1. Terapia. Jeśli prokrastynacja Cię przerasta, rozważ psychoterapię. Dzięki pracy ze specjalistą możesz poznać przyczynę swoich zachowań i zacząć nad nimi pracować.
2. Planowanie. Spróbuj również planowania zadań. Każdy dzień pracy zaczynaj od zapisania wszystkiego, co musisz zrobić. Odhaczaj to, co już za Tobą. Może to być nie tylko motywujące, lecz także pokazać Ci, że zadań nie jest tak dużo i nie są one tak trudne, jak Ci się wydawało.
3. Zmuszenie się. Czasami trzeba się po prostu zmusić. Wyłączyć telefon, założyć słuchawki wygłuszające, odsunąć rozpraszacze i zacząć pracować, nawet jeśli sama myśl o tym odbiera nam energię.
4. Publiczna deklaracja. Pomóc może również publiczna deklaracja. Od miesięcy próbujesz stworzyć portfolio? Napisz na swoich mediach społecznościowych, kiedy można się go spodziewać. Daj znać obserwującym, że już je tworzysz. Takie działanie może pozytywnie wpłynąć na motywację.
5. Dzielenie zadań. Duże zadania dziel na etapy. Zaplanuj każdy z nich, możesz to zrobić nawet w ujęciu czasowym. Mniejsze części nie powinny być już tak bardzo przerażające.
6. Rozpoczynanie. Po prostu zacznij! Otwórz plik, zapisz jego nazwę, napisz kilka zdań. Zrób cokolwiek, co sprawi, że będziesz krok bliżej celu.
7. Wtyczki blokujące. Musisz sprawdzać coś w Internecie podczas pracy i nagle orientujesz się, że godzinę scrollujesz Facebooka? Jeśli nie możesz wyłączyć WiFi w trakcie wykonywania zadań, zastosuj wtyczki blokujące strony, które Ci przeszkadzają i zabierają Twój czas.
8. Nagrody. Wyznacz sobie nagrodę. Chcesz kupić nową książkę? Świetnie, ale dopiero po napisaniu zleconego tekstu. Kupuj sobie prezenty za skończone zadania, zjedz swoją ulubioną potrawę, pójdź na długi spacer. Niech wizja końca stanie się przyjemna.