Punktory – jak poprawnie używać znaków wypunktowania?
Stosowanie wyliczeń w tekście ułatwia jego przyswojenie i pomaga przejrzyście zorganizować całą treść. Jednak nieprawidłowo wykonane wypunktowanie może przynieść odwrotny skutek i zmniejszyć czytelność dzieła. Zanim więc zaczniesz używać punktorów, dowiedz się, jak robić to poprawnie!
Czym jest znak wypunktowania?
Znak wypunktowania w typografii używany jest do wyszczególnienia elementów listy nienumerowanej. Standardowo punktor przybiera formę czarnej kropki i poprzedza wyróżnione treści, tak zwane wyliczenia.
Aby lista wypunktowana była odpowiednio widoczna, należy odsunąć ją nieco od lewego marginesu. Dzięki takiemu wcięciu w tekście pojawi się więcej światła, a wybrane punkty zostaną wyeksponowane.
Główną rolą list wypunktowanych jest uwydatnienie konkretnych zdań lub wyrażeń za pomocą specjalnych znaków. Pozwala to oddzielić wybrane informacje od tekstu głównego i ułatwić czytelnikowi zrozumienie przekazu. Wypunktowanie stosuje się więc wszędzie tam, gdzie potrzebne jest powiązanie kilku informacji pod jednym nagłówkiem, bez konieczności tworzenia np. tabeli.
Lista wypunktowana a znaki interpunkcyjne
Lista nienumerowana w większości przypadków powinna być poprzedzona zdaniem otwierającym zakończonym dwukropkiem.
Z kolei poszczególne elementy wypunktowania najczęściej rozpoczynają się od małej litery i zwykle są zakończone odpowiednim znakiem interpunkcyjnym – przecinkiem, kropką lub średnikiem. Całość list wypunktowanych zawsze zamyka kropka.
Wypunktowanie pojedynczych wyrazów lub krótkich wyrażeń
W przypadku pojedynczych wyrazów w liście znaki interpunkcyjne, poza kropką zamykającą, mogą zostać pominięte.
Natomiast po dłuższych wyrażeniach na końcu wiersza powinien pojawić się przecinek.
Wypunktowanie zawierające złożone wyrażenia
Gdy zdania będące wyliczeniami mają złożoną budowę i same w sobie zawierają znaki przestankowe, na ich końcu zamiast przecinka można postawić średnik.
Lista nienumerowana składająca się z dłuższych wyrażeń:
- treść punktu pierwszego, o złożonej budowie, która wymaga postawienia średnika;
- treść punktu drugiego, równie wymagająca postawienia średnika;
- treść punktu trzeciego, zamykającego wypunktowanie, po którym powinna znaleźć się kropka.
Wypunktowanie składające się z pełnych zdań
Jeśli natomiast elementy wypunktowania są pełnymi, osobnymi zdaniami, konieczne jest zapisanie ich od dużej litery i zakończenie kropką.
Pełne zdania w liście nienumerowanej:
- Pierwsze pełne zdanie poprzedzone punktorem i zakończone kropką.
- Drugie pełne zdanie poprzedzone punktorem i zakończone kropką.
- Trzecie pełne zdanie. Na jego początku widoczny jest punktor.
Aby listy nienumerowane były czytelne, nie powinno mieszać się w nich różnych typów wypunktowania, np. pojedynczych wyrazów i pełnych zdań. Wówczas różnice w długości i formie poszczególnych elementów mogłyby zakłócić ich prawidłowe odczytanie.
Lista wypunktowana a numerowana – czym się różnią?
Pozycje w liście nieenumerowanej wyróżnione są specjalnymi znakami graficznymi – punktorami, podczas gdy lista numerowana składa się z liczb, które wskazują kolejność każdej pozycji, np.
- Pierwszy punkt listy.
- Drugi punkt listy.
- Trzeci punkt listy.
W tym przypadku należy rozpoczynać wiersze od dużej litery i stosować odpowiednie znaki interpunkcyjne. Na końcu wyliczeń zarówno w listach numerowanych, jak i nienumerowanych znaki te niekiedy można pominąć, zwłaszcza jeśli elementy wypunktowania tworzą spis treści.
Listy numerowane stosuje się zawsze wtedy, gdy istotne jest przedstawienie poszczególnych elementów w konkretnej kolejności. Wewnątrz takiej listy można stworzyć również dodatkowe wypunktowanie, które będzie rozwijać jeden z punktów wyliczenia głównego.
Najczęściej używane symbole wypunktowania
Punktory zwykle przybierają formę czarnej kropki, która stawiana jest przed każdym elementem z listy.
Istnieją również inne symbole, które mogą posłużyć za punktor np.:
- znak gwiazdki (*),
- półpauza (–),
- mała litera O (o),
- haczyk/znak wyboru (✔)
- strzałka (▶).
W zależności od potrzeb danego dokumentu rożne formy wypunktowania można wykorzystać do oznaczenia innych treści, np. półpauzę do wskazania cech szczególnych opisywanego przedmiotu, znak gwiazdki do zapisania kroków instrukcji użytkowania, natomiast czarne kropki do wydzielenia pełnych zdań z bloku tekstu.
Przykłady użycia punktorów
Listy wypunktowania możemy zobaczyć w encyklopediach, tekstach technicznych lub streszczeniach, gdzie istotne jest zwięzłe i skrótowe przedstawienie informacji o różnym stopniu powiazania. Wówczas wystarczy stworzyć oddzielną kategorię i przypisać do niej wybrane wyrażenia lub wyrazy, poprzedzając je odpowiednim znakiem typograficznym.
Z punktorami o różnym wyglądzie mamy do czynienia również na stronach i w sklepach internetowych, gdzie wykorzystuje się je do oznaczania właściwości lub zalet danego produktu. Autorzy tekstów posługują się znakami wypunktowania także w artykułach blogowych, w celu urozmaicenia tekstu i podkreślenia najistotniejszych informacji.
Podsumowanie
- Punktory służą do wyróżnienie elementów w liście nienumerowanej.
- Znak wypunktowania najczęściej przybiera formę czarnej kropki, a niekiedy również znaku gwiazdki, haczyka lub małej litery o.
- Lista wypunktowana musi zostać właściwie sformatowana, a jej poszczególne wiersze zakończone odpowiednimi znakami interpunkcyjnymi.
- Punktory stosowane są w encyklopediach, streszczeniach, a także na stronach internetowych, w opisach produktów oraz w artykułach blogowych.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz