Stres w pracy – skąd się bierze i jak sobie z nim radzić?

Każdy, niezależnie od tego, jaką pracę wykonuje, z pewnością nieraz odczuwał stres. Czasem jest on pomieszany z ekscytacją i radosnym podnieceniem, ale bywa również, że działa destrukcyjnie. Z czego wynika stres w pracy, jakie są jego skutki i jak unikać stresujących sytuacji?
Czym jest stres?
Stres to uczucie niepokoju i napięcia związane z wizją kolejnych wydarzeń.
Jest to reakcja organizmu na czynniki, które zaburzają jego równowagę, powodują obciążenie i niezdolność do właściwej oceny sytuacji, zmuszają do wyjścia z własnej strefy komfortu.
Stresorem, a więc wydarzeniem go wywołującym, może być wszystko – co to będzie, jest kwestią bardzo indywidualną. Często jednak stres nieodłącznie towarzyszy życiu zawodowemu.
Skutki stresu
Stres podnosi poziom adrenaliny i kortyzolu w organizmie, co nie pozostaje bez wpływu na zdrowie, zarówno psychiczne, jak i fizyczne, a także emocjonalne. Długotrwały osłabia układ odpornościowy, zwiększa ciśnienie krwi, ryzyko chorób serca, cukrzycy i otyłości, a także powoduje zaburzenia układu pokarmowego.
Jeśli zaś chodzi o stan psychiczny i emocjonalny, stres powoduje zmęczenie, rozdrażnienie, nieumiejętność dostosowania emocji do sytuacji, ciągły niepokój, problemy ze snem i zaburzenia w komunikacji międzyludzkiej.
Dlaczego praca bywa stresująca?
Stres w pracy wynika z niedostosowania jej warunków do właściwości człowieka, słowem – to, jak wygląda praca, mija się z oczekiwaniami.
Jakie czynniki mogą wywoływać niechęć i powodować stres?
- Niezgodność oczekiwań z rzeczywistością. Poczucie niesprawiedliwości, np. nieadekwatnego wynagrodzenia w stosunku do doświadczenia i stanowiska, inny zakres obowiązków – niedomiar lub nadmiar – niż się spodziewano, niepewność wynikająca z nieokreślonych warunków i niestabilna przyszłość zawodowa działają nie tylko demotywująco, lecz także stresująco. Budzą wątpliwości i brak poczucia bezpieczeństwa.
- Deadline’y. Kiedy gonią terminy, praca się mnoży i nie widać końca poszczególnych zleceń, pojawia się frustracja, zdenerwowanie i ciągłe podszepty: „Nie wyrobisz się, nie wyrobisz się”. Trudno w takich sytuacjach mówić o komforcie i spokoju pracy. Nadmiar obowiązków bywa czynnikiem, który najczęściej wywołuje stres.
- Bodźce fizyczne. Praca w sztucznym świetle, hałasie, przy nieodpowiedniej atmosferze, w niekorzystnych warunkach (np. wynikających z ciągłego zapylenia, brudu czy natężenia kolorów), prowadzi do przebodźcowania, które objawia się drażliwością i przewlekłym zmęczeniem zarówno fizycznym, jak i psychicznym. Myśl o kolejnym dniu spędzonym w takich warunkach wywołuje stres i niepokój.
- Atmosfera w pracy. To, z kim się pracuje, ma ogromne znaczenie dla samopoczucia. Zaburzenia w komunikacji, narastające antypatie i nieprzewidywalność zachowań innych (lub też świadomość, że niczego dobrego nie można się spodziewać), działają niezwykle stresująco, nawet jeśli sama praca przynosi satysfakcję.
- Świadomość własnych niedociągnięć. Poczucie, że można nie podołać powierzonym obowiązkom i strach przed popełnieniem błędu, często sprawiają, że traci się grunt pod nogami i odczuwa stres związany z faktem, że nie da się rady i otrzyma się negatywny feedback.
Jeśli praca w jakimkolwiek stopniu nie jest dostosowana do psychofizycznych i fizjologicznych właściwości człowieka albo człowiek niedostosowany do jej warunków – wówczas trudno mówić o satysfakcji i zadowoleniu. Pojawia się natomiast stres, niechęć, niepokój, rozczarowanie i frustracja.
Jak stres oddziałuje na pracę?
Stres w pracy wiąże się z takimi zjawiskami, jak zaburzenia koncentracji, częste popadanie w konflikty, przewlekłe zmęczenie i rozdrażnienie, a co za tym idzie – ze spadkiem wydajności.
Może również prowadzić do wypalenia zawodowego, a nawet depresji.
Jak wynika z raportu „Stres w pracy w 2021 roku”, aż 19% Polaków odczuwa ciągły stres związany z pracą.
Człowiek, dla którego praca jest źródłem stresu, staje się apatyczny, smutny – na przemian ze zdenerwowaniem – bezradny, ma poczucie winy i traci zaufanie zarówno do siebie, jak i innych. Kontakt z taką osobą staje się utrudniony, co przenosi się również na życie prywatne.
Warto mieć świadomość, że stresujące sytuacje mogą pojawiać się w każdej pracy, mogą mieć różne podłoże i niekoniecznie oznaczają głębsze problemy. Są bowiem naturalne i o ile pojawiają się sporadycznie, nie niosą ze sobą żadnych przykrych konsekwencji.
Co więcej – czasem stres bywa również motywujący. Niektórzy uważają, że działa na nich pobudzająco, skłania do większego wysiłku i dopiero „z batem nad głową” potrafią się zmobilizować i dać z siebie wszystko. Im bardziej mają napięty grafik, tym lepiej zarządzają swoim czasem i realizują swoje zadania. Inni z kolei źle znoszą stresujące sytuacje – emocje im towarzyszące są na tyle uciążliwe, że uniemożliwiają racjonalne podejście do obowiązków.
Jak radzić sobie ze stresem w pracy?
Przede wszystkim – należy znaleźć źródło stresu.
Warto się zastanowić, czy to na pewno praca wywołuje negatywne, nieprzyjemne emocje, czy jednak mogą one pochodzić z zewnątrz i oddziaływać na życie zawodowe. Jeśli jest się przekonanym, że to właśnie w pracy odczuwa się najwięcej stresu, należy przeanalizować jego podłoże i spróbować zawalczyć z emocjami.
Stworzenie komfortowych warunków pracy, wobec których pracownik nie będzie go odczuwał, należy do pracodawcy. Jednak ze względu na to, że stresory są kwestią indywidualną, nie zawsze można wszystkich zadowolić. Pozostaje więc samodzielna walka z tymi czynnikami.
Co może pomóc w walce ze stresem w pracy?
Jakie działania mogą zmniejszyć stres?
- Odpoczynek. Nikt nie jest w stanie być na wysokich obrotach przez cały czas. Chwile przerwy na złapanie oddechu są konieczne, by mieć czysty, jasny, sprawniej funkcjonujący umysł. Przerwy w pracy nie są przywilejem, a prawem, a nawet obowiązkiem! Bardzo ważny jest też zdrowy, jakościowy sen. Zmęczony, niewyspany człowiek jest znacznie bardziej podatny na stres i szybciej ulega niewłaściwym emocjom.
- Aktywność fizyczna. W zdrowym ciele zdrowy duch. To banał, ale jakże prawdziwy! Warto codziennie poświęcić chociaż pół godziny dla swojego ciała. Może to być bieg, spacer, rower czy joga, która jest doskonałym sposobem na rozluźnienie ciała i uwolnienie strapionego ducha.
- Zdrowa dieta. Ma ogromne znaczenie dla samopoczucia! Jeśli zajada się stres słodyczami lub niezdrowymi przekąskami, które dają złudne poczucie radości, to niestety jest się na najlepszej drodze do tego, by do stresu doszła nadwaga i problemy ze zdrowiem. Z kolei odpowiednia porcja składników odżywczych dostarcza wszystkiego, co niezbędne m.in. do prawidłowej pracy mózgu i układu nerwowego. To może pomóc w budowaniu odporności na stres.
- Efektywny relaks. Choćby nie wiadomo, jak zły był dzień w pracy – w końcu przychodzi jego koniec. Należy więc szczelnie zamknąć drzwi i zrobić wszystko, by zostały za nimi wszelkie demony. Bardzo ważne jest wykorzystywanie każdej pozazawodowej chwili wyłącznie dla własnej przyjemności – to sprzyja oczyszczeniu i nabraniu dystansu. Każdy ma swoje sposoby na relaks – może to być sprzątanie, podczas którego się „nie myśli”, ulubiony serial, zakupy, spotkanie ze znajomymi czy po prostu czas spędzony z rodziną.
- Oddech, uśmiech, obserwacja. Stres to… tylko emocja. Paskudna i przytłaczająca, ale jedna z setek, jakie mogą decydować o samopoczuciu. Poza nią jest jeszcze wiele innych, które należy pielęgnować i karmić. Warto więc się nie poddawać, spojrzeć z daleka na swoje problemy, próbować je rozwiązać albo pozostawić poza sobą. Każda sytuacja ma jakieś rozwiązanie, mniej lub bardziej drastyczne (Rozmowa z szefem o swoich odczuciach? Zmiana pracy?). Jednak najważniejsza jest świadomość, że wcale nie trzeba żyć w ciągłym stresie, a los zawsze zależy wyłącznie od nas. Praca jest tylko ułamkiem życia, ma służyć temu, by było ono lepsze. Jeśli się tak nie dzieje – trzeba po prostu działać!
Inne kroki w drodze do lepszego samopoczucia
Oczywiście, bywają sytuacje, gdzie niezbędna może się okazać pomoc specjalisty, szczególnie jeśli wpływ stresu jest na tyle destrukcyjny, że odbija się na każdym aspekcie życia.
Skorzystanie z profesjonalnej pomocy jest najlepszym rozwiązaniem w chwilach, kiedy wszelkie inne próby samodzielnej walki z problemem nie przyniosły skutków.
Jeśli pomimo podjęcia wszelkich środków praca nadal powoduje ciągły stres, który prowadzi do znacznego pogorszenia jakości życia nie tylko zawodowego, lecz także prywatnego, nie pozostaje nic innego, jak zmienić pracę, zanim doprowadzi ona do całkowitego załamania nerwowego. W takiej sytuacji ucieczka od problemów jest najlepszym sposobem ich rozwiązania.
Stres jest nieodłącznym elementem dorosłego życia. Każdy się czymś stresuje, rzadziej lub częściej. Jednak z pewnością nie powinien być dominującym uczuciem. Co więcej – żadna praca nie jest warta tego, by doprowadzać psychikę do stanu, w którym ciągle odczuwa się niepokój. Ważne, by w porę wychwycić moment, w którym praca przestaje sprawiać jakąkolwiek satysfakcję, a staje się źródłem frustracji i ciągłego napięcia. Jednocześnie nie należy też popadać w panikę, kiedy sporadycznie zaistnieje stresująca sytuacja, ani poddawać się, kiedy tylko coś pójdzie niezgodnie z założeniem. Słowem – równowaga jest niezwykle ważna. Nie da się przejść przez życie bezstresowo, ale z pewnością warto pracować nad tym, by minimalizować stresory i umiejętnie sobie z nimi radzić.
Podsumowanie
- Stres w pracy wynika z nieprzystosowania człowieka do warunków pracy lub też środowiska pracy do oczekiwań człowieka.
- Stres jest naturalnym zjawiskiem, z którym należy się liczyć w pracy. Może działać motywująco lub obezwładniająco – jego odczuwanie jest kwestią indywidualną.
- Jednym z najważniejszych sposobów walki ze stresem jest dopieszczanie swojego prywatnego życia, dbanie o odpowiednią dietę, aktywność i odpoczynek.
- Przewlekły stres może prowadzić do wypalenia zawodowego, a nawet depresji.
- Jeśli stres wpływa destrukcyjnie zarówno na życie zawodowe, jak i prywatne, należy poszukać pomocy u specjalisty lub pomyśleć nad zmianą pracy.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz