Wywiad — jak go przeprowadzić i napisać?

Spis Treści:

Wywiad pozwala na zdobycie bezpośrednich informacji od konkretnych ludzi. Może być podstawą poznania ich poglądów, planów, stylu życia, wspomnień lub stanowić źródło wiadomości na temat określonego wydarzenia czy przedsięwzięcia. Co musisz wiedzieć, żeby przeprowadzić ciekawą rozmowę i jak napisać wywiad, żeby uzyskać naprawdę dobry rezultat?

Co to jest wywiad?

Wywiad to rozmowa polegająca na zadawaniu pytań przez osobę prowadzącą i udzielaniu odpowiedzi przez indagowanego respondenta.

Dzięki temu możliwe jest pozyskanie szczegółowych wiadomości na temat określonej osoby (lub grupy osób), jej wspomnień, poglądów, wydarzeń z nią związanych oraz planów na przyszłość. Rozmowa może dotyczyć:

  • życiorysu i osiągnięć konkretnej osoby (np. autora(-rki) książek, aktora(-rki));
  • istotnych wydarzeń, przedsięwzięć, z którymi ktoś jest bezpośrednio związany lub posiada wiedzę na określony temat (przedstawiciel firmy, specjalista w jakiejś dziedzinie).

Wywiad umożliwia uzyskanie informacji z tzw. pierwszej ręki.

Przygotowanie do wywiadu

Bez względu na to, czy interesuje Cię sama osoba, czy konkretny temat, rozmówca będzie Twoim bohaterem i musisz się odpowiednio przygotować do spotkania, określić grupę odbiorców i cel (kierunek) rozmowy.

Osoba

Jeśli chcesz przeprowadzić rozmowę na temat konkretnego wydarzenia, zjawiska, indagowany powinien być ekspertem/specjalistą w określonej dziedzinie lub osobą bezpośrednio z nią związaną.

Wybór rozmówcy musi być odpowiednio przemyślany.

Możesz oczywiście przeprowadzić również wywiad ze znaną osobą. Wtedy kluczowe są kwestie, które dotyczą jej życiorysu, dokonań, a nie poglądów na określony temat. Chyba że to właśnie poglądy najbardziej Cię interesują i wiesz, że tak będzie również z czytelnikami.

Wiedza

Przeczytanie pobieżnych informacji na temat swojego gościa albo konkretnej sprawy to za mało, żeby przeprowadzić interesującą rozmowę. Czasami musisz przebrnąć przez ogromną ilość materiału. Pozwoli Ci to zadawać sprecyzowane pytania umożliwiające wydobycie cennych, ciekawych informacji. Jest to również Twoja szansa na zrobienie dobrego wrażenia, zarówno na respondencie, jak i czytelnikach.

Poza najistotniejszymi, znanymi faktami spróbuj znaleźć również mniej oczywiste. Jeśli jednak zależy Ci na komforcie rozmówcy, nie wyciągaj kompromitujących informacji z przeszłości.

Wykaż się profesjonalizmem, sporządź notatki i przygotuj pytania. Pamiętaj, że musisz przygotować się również na zaskakujące odpowiedzi. Dlatego im większa będzie Twoja wiedza, tym większe szanse na to, żeby wykorzystać takie sytuacje i wyciągnąć jeszcze więcej szczegółowych informacji.

Jak się umówić?

Najlepiej szukać kontaktu na oficjalnych stronach internetowych. W przypadku przedstawicieli firm, dyrektorów, prezesów spółek (jeśli na stronach nie ma bezpośrednich numerów) możesz próbować umówić się przez sekretariat. W przypadku artystów zwykle konieczne jest skontaktowanie się z menedżerem.

Nie bój się! Nawet jeśli ktoś nie zgodzi się za pierwszym razem, za jakiś czas możesz zapytać ponownie.

Miejsce

W zależności od możliwości lub preferencji wywiad możesz przeprowadzić w trakcie bezpośredniego spotkania, za pomocą komunikatorów lub przez telefon.

Czasami mówi się również o wywiadach mailowych, ale udzielenie pisemnych odpowiedzi na zestaw pytań nieco odbiega od idei rozmowy.

W przypadku spotkań na żywo o wyborze miejsca decyduje zwykle Twój rozmówca. Może zaprosić Cię do domu, miejsca pracy albo zaproponować spotkanie w ulubionej kawiarni czy restauracji. Pamiętaj, że sprzyjające warunki i swobodna atmosfera mogą mieć znaczący wpływ na przebieg Waszego dialogu, dyskusji, wymiany myśli.

Sprzęt

Na bezpośrednie spotkanie, czyli najbardziej tradycyjną formę przeprowadzania wywiadu, możesz zabrać jedynie notatnik i długopis, chociaż dyktafon niewątpliwie ułatwi Ci pracę. Może się jednak okazać, że nagrywanie peszy Twojego rozmówcę, wtedy zdecydowanie lepiej z niego zrezygnować i odręcznie zapisywać odpowiedzi.

Wywiady poprzez komunikatory internetowe wymagają oczywiście posiadania komputera z kamerą i mikrofonem oraz dostępu do Internetu.

Jak przeprowadzić wywiad?

Zgoda na wywiad to część sukcesu, jednak przed Tobą jeszcze sporo pracy. Przygotuj się na to, że nawet jeśli masz ogromną wiedzę na określony temat, rozmowa może Cię zaskoczyć. Być może pójdzie w całkowicie innym kierunku, dlatego warto być otwartym na porzucenie scenariusza.

Jak zacząć?

Wszystko gotowe? Masz notatki i wiesz, o co chcesz zapytać? To świetnie, ale chwilę się wstrzymaj. Spróbuj wprowadzić swobodną atmosferę.

  1. Przywitaj się.
  2. Zainicjuj luźną rozmowę niezwiązaną ze spotkaniem (small talk).
  3. Zamówcie coś do picia lub jedzenia (jeśli spotkaliście się w kawiarni/restauracji).
  4. Jeśli czujesz, że Twój gość jest już rozluźniony, możesz wyjaśnić mu, co konkretnie Cię interesuje i gdzie zostanie to wykorzystane.
  5. Jeśli chcesz użyć dyktafonu, zapytaj rozmówcę, czy zgadza się na nagrywanie.
  6. Możesz zaczynać!

O czym musisz pamiętać?

Jeśli nadszedł czas na zadawanie pytań i zależy Ci na dobrym materiale, musisz pamiętać o kilku istotnych zasadach.

  1. Nie zadawaj zamkniętych pytań!
    Chodzi o to, żeby uzyskać coś więcej niż odpowiedź „tak” lub „nie”. Dlatego, żeby poznać poglądy respondenta, zamiast pytać, czy coś mu/jej się podoba, czy nie, zapytaj, co sądzi na temat określonego zjawiska. To pozwoli rozmówcy rozwinąć wypowiedź.
  2. Używaj w miarę prostego języka.
    Długie, złożone i skomplikowane pytania mogą zdezorientować i zniecierpliwić Twojego rozmówcę. Ponadto stwarzają ryzyko otrzymania nieadekwatnego odzewu, ripost lub innych nieprzewidzianych skutków.
  3. Nie podsuwaj odpowiedzi.
    Jeśli będziesz sugerować odpowiedzi, może się okazać, że nie dowiesz się, co myśli Twój rozmówca, tylko tak naprawdę usłyszysz to, czego się po nim spodziewasz lub czego od niego oczekujesz.
  4. Nie bombarduj pytaniami.
    Próba podjęcia zbyt wielu kwestii naraz może być źle odebrana, a dodatkowo szybko zmęczyć indagowanego. Wykaż się cierpliwością i daj mu czas na zastanowienie.
  5. Zadawaj pytania pomocnicze.
    W ten sposób pokażesz rozmówcy, że interesuje Cię to, co ma do powiedzenia, jest to również Twoja szansa, aby naprowadzić go na główny temat, gdyby za bardzo z niego zboczył.
  6. Zadbaj o zakończenie rozmowy.
    Jeśli uznasz, że masz już wystarczająco dużo materiału, zadbaj o dobre zakończenie rozmowy. Być może uda Ci się uzyskać jakąś ciekawą anegdotę albo respondent podzieli się z Tobą interesującą refleksją, która byłaby idealnym podsumowaniem. Na koniec podziękuj za spotkanie.

Jak napisać wywiad krok po kroku?

Przeprowadzenie rozmowy umożliwiło Ci zyskanie określonego materiału, jednak dopiero po odpowiedniej obróbce wywiad będzie się nadawał do publikacji.

  1. Transkrypcja.
    Jeśli rozmowa była nagrywana, musisz ją spisać. Możesz to zrobić samodzielnie (np. przy pomocy darmowego programu oTranscribe) lub zlecić to komuś innemu. Dostępne są również specjalne aplikacje lub programy do transkrypcji (np. VoiceNote), jednak należy dokładnie skontrolować zapis uzyskany dzięki nim.
  2. Oznaczanie autorów wypowiedzi.
    Najczęściej pytania osoby prowadzącej zapisywane są pismem pogrubionym, a rozmówcy – pismem zwykłym. Pomaga to wyróżnić wypowiedzi poszczególnych osób. Niekiedy przy pierwszym pytaniu i pierwszej odpowiedzi przedstawia się rozmówców imionami i nazwiskami lub inicjałami. Jeśli w wywiadzie bierze udział więcej osób, konieczne jest zapisywanie inicjałów lub imion i nazwisk przed każdą wypowiedzią.
  3. Opis zachowań niewerbalnych.
    Jeśli w wywiadzie pojawiają się dźwięki niewerbalne, np. śmiech, chrząkanie, westchnienie, pisk, zazwyczaj w transkrypcie umieszcza się je w nawiasie i zapisuje kursywą, np. „Moja prawdziwa strategia to dobra kawa i udawanie, że wszystko jest pod kontrolą. (śmiech)”. Jeśli dźwięki niewerbalne nie mają znaczenia dla wywiadu, oczywiście można je pominąć, jednak często pozwalają ukazać emocje czy ironię.
  4. Konstrukcja i redakcja.
    Przepisana rozmowa stanowi szkielet publikowanego wywiadu. Teraz czeka Cię praca twórcza. Na podstawie przebiegu rozmowy musisz skomponować harmonijną całość. Pamiętaj, że język mówiony rządzi się nieco innymi prawami od języka pisanego. Zadbaj o odpowiednią stylistykę, gramatykę, rozwiń skróty myślowe, zastąp powtórzenia synonimami itd. Po zakończeniu pracy zostaw gotowy materiał na 2–3 dni, jeszcze raz przeczytaj i w razie potrzeby popraw.
  5. Autoryzacja.
    To miły gest, jeśli dajesz materiał do autoryzacji, nawet jeśli rozmówca o to nie prosił. Daje mu to szansę na poprawienie ewentualnych błędów merytorycznych lub usunięcie informacji, których po przemyśleniu jednak nie chce ujawniać. Jeśli tekst wróci do Ciebie z dużą liczbą poprawek lub żal Ci niektórych fragmentów przeznaczonych do wyrzucenia, porozmawiaj o tym z respondentem, może przekonasz go do swojej koncepcji.
  6. Korekta i redakcja.
    Tekst po autoryzacji wymaga zwykle poprawek i ponownej obróbki. To już ostatni element Twojej pracy. Jeśli wywiad ma trafić do gazety lub książki, zwykle przechodzi jeszcze przez „inne ręce” (profesjonalna korekta, redakcja).

Podsumowanie

  • Wywiad to rozmowa polegająca na zadawaniu pytań i udzielaniu odpowiedzi.
  • Przed przystąpieniem do indagacji należy się odpowiednio przygotować, głównie zdobyć wyczerpującą wiedzę na temat osoby lub wydarzenia.
  • Na początku spotkania warto poświęcić trochę czasu na zbudowanie przyjaznej atmosfery (przywitanie, small talk).
  • Przy zadawaniu pytań należy kierować się odpowiednimi zasadami – niewskazane jest np. sugerowanie odpowiedzi.
  • Spotkanie i rozmowa pozwala na uzyskanie materiału, który po odpowiedniej obróbce może zostać przekazany do publikacji.

Oceń artykuł:

Średnia ocena: 4.1

Izabela Tymińska

Iza z zawodu jest zootechnikiem. Odkąd pamięta, fascynowała ją tematyka zdrowotna, dlatego zajmuje się przede wszystkim copywritingiem medycznym. Ukończyła kurs Dziennikarstwa i komunikacji społecznej oraz Pozycjonowania + SEO dla WordPressa. W wolnym czasie pisze książkę i lubi bawić się słowami. Interesuje się zdrowym stylem życia, zielarstwem i fitoterapią. W poszukiwaniu równowagi medytuje i uprawia jogę.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Ostatnio na blogu

14.02.2025 Marketing
13.02.2025 Copywriting
12.02.2025 Porady & Ciekawostki
11.02.2025 Korekta & Redakcja
10.02.2025 Copywriting
07.02.2025 Pozycjonowanie
06.02.2025 Pozycjonowanie
05.02.2025 Korekta & Redakcja
04.02.2025 Marketing

Profesjonalne teksty biznesowe

Darmowa wycena

Zbuduj karierę z Content Writer

Sprawdź oferty pracy

Praktyczny
kurs
copywritingu