Agent literacki – co warto wiedzieć o jego pracy?

Kim jest agent literacki?

Jeszcze około 150 lat temu oficyny, przyjmując rękopis do druku, proponowały pisarzom niezwykle niskie stawki, w konsekwencji czego tracili oni swój zarobek na rzecz wydawców. W celu uniknięcia takiej niesprawiedliwości potrzebny okazał się zatem pośrednik pomiędzy pisarzem a oficyną – czyli agent literacki.

Do jego głównych zadań należy znalezienie właściwego wydawcy dla danego dzieła, a następnie zapewnienie korzystnych warunków umowy oraz reprezentacja autora w kontaktach z oficyną. Agent literacki wspiera pisarza od samego początku tworzenia książki, aż do momentu ukazania się jej na rynku. To właśnie on podpowiada, jakie pomysły są warte uwagi, a jakie należy odłożyć. Jego rolą jest także początkowa ocena i weryfikacja dzieła, jeszcze zanim oferta trafi do wydawnictwa. Chociaż ostatnie słowo należy do samego twórcy, dzięki wiedzy i pracy agenta tekst może stać się bardziej atrakcyjny dla potencjalnego wydawcy.

Praca agenta literackiego na co dzień

Część wydawców, zwłaszcza tych zagranicznych, traktuje agentów literackich jako partnerów, pełniących funkcję mediatorów na linii autor – wydawca. To właśnie z nimi oficyny rozwiązują wszelkie spory i negocjują umowy bez udziału autorów. Wówczas zachowane zostają zdrowe i przyjacielskie relacje między pisarzem a wydawcą, a podpisany kontrakt odpowiada każdej ze stron.

Biznesowe i finansowe kwestie publikacji często są dla autora mało jasne i skomplikowane, wówczas rola agenta okazuje się nieoceniona. To on reprezentuje pisarza w kontaktach z wydawcą, dba o promocję książki, a także o odpowiednie zapisy, które powinny znaleźć się w kontrakcie. Autor współpracujący z agentem nie musi znać się na prawnych zawiłościach wydania książki ani na negocjacjach, może w całości skupić się na akcie twórczym.

Dodatkowo agent literacki to w pewnym sensie również pierwszy redaktor książki – on doradza pisarzowi i motywuje go do tworzenia, jednocześnie wskazując, jakie zmiany w tekście są niezbędne, by mógł on zostać wydrukowany. Autor otoczony opieką profesjonalnego agenta może być pewien, że jego książka trafi w najlepsze ręce.

Wynagrodzenie agentów literackich

Zarobki agenta literackiego uzależnione są od jego zakresu obowiązków oraz sprzedaży danego tytułu i stanowią określony procent od zarobków pisarza. Standardowe stawki prowizji obowiązujące w branży dla agenta bezpośredniego to ok. 15% od sprzedaży krajowej oraz ok. 20% od sprzedaży zagranicznej.

Oznacza to, że jeśli agentowi uda się sprzedać książkę w kraju, w którym ma siedzibę, wówczas pobiera za nią mniejszą prowizję. Natomiast w przypadku gdy sprzeda daną książkę na innym rynku wydawniczym, prowizja automatycznie wzrasta. Istotne jest zatem nie miejsce pracy autora, ale agenta. Dlatego wybierając współpracownika, warto postawić na takiego, którego siedziba znajdzie się w miejscu docelowej sprzedaży dzieła.

Nieco inne będą natomiast zarobki agenta literackiego pracującego w ramach agencji. Wówczas od otrzymanej prowizji za sprzedaż agent będzie zmuszony przekazać ustalony procent pracodawcy. Taka prowizyjna forma wynagrodzenia ma jednocześnie wiele zalet, jak i wad – może motywować pracownika do intensywniejszego działania, a jednocześnie zniechęcać tych, dla których zarabianie wyłącznie poprzez zaliczki okazuje się mało stabilną formą zatrudnienia.

Agenci literaccy w Polsce

Opieka agenta literackiego nad autorem i jego książką w teorii brzmi bardzo atrakcyjnie. W praktyce jednak taka forma współpracy w Polsce nie została jeszcze na tyle rozpowszechniona, by każdy pisarz poszukiwał własnego agenta. Podczas gdy np. w Stanach Zjednoczonych wydawcy często nie przyjmują ofert od samodzielnego autora, w Polsce w trakcie sprzedaży na rodzimym rynku jest wręcz odwrotnie. Wydawcy zwykle podpisują umowę bezpośrednio z pisarzem, z kolei agenci pośredniczą częściej w kontraktach zagranicznych.

Mimo to zawód agenta literackiego z roku na rok staje się w naszym kraju coraz bardziej popularny, głównie ze względu na brak doświadczenia oraz wiedzy na temat rynku książki debiutantów, a także rosnące oczekiwania względem wydawców.

Autorzy coraz częściej zdają sobie też sprawę z potrzeby zatrudnienia osoby, która zajmie się prawną stroną publikacji oraz wszelkimi aspektami związanymi z umową, promocją oraz sprzedażą książki, podczas gdy oni sami będą mogli w pełni poświęcić się pisaniu. Poszukując odpowiedniego agenta literackiego, autor może skorzystać z usług pracownika prywatnego lub z oferty wybranej agencji literackiej, zrzeszającej specjalistów z dziedziny.