Reguła cofania przecinka – kiedy ją stosować?
Zgodnie z obowiązującymi zasadami interpunkcyjnymi przed spójnikami łączącymi zdania podrzędnie złożone należy postawić znak przestankowy. Niekiedy jednak stosuje się zasadę cofania przecinka – ma ona ścisły związek z obecnością w zdaniu tzw. spójników zestawionych. Sprawdź, czego dotyczy reguła cofania przecinka i jak ją stosować!
Spójniki pojedyncze i zestawione
Spójniki wprowadzające zdania podrzędne w zdaniu złożonym (np. jeśli, aby, że, dlatego, gdy) zazwyczaj występują pojedynczo. Czasem jednak łączą się w pary bądź kilkuwyrazowe grupy. W ten sposób powstają tzw. spójniki zestawione (np. zwłaszcza że, tylko że, tak aby, podczas gdy, tam gdzie, mimo że, właśnie gdy, jak również). Przykłady zdań zawierających takie zestawienia to:
- Zrobię to dzisiaj, chyba że zapomnę.
- Właśnie gdy kładłem się spać, zadzwonił telefon.
- Pisz starannie, tak aby nauczyciel nie miał problemu z przeczytaniem Twojego wypracowania.
Pod względem gramatycznym są to połączenia przysłówków, partykuł lub spójników z innymi spójnikami. Wspomniane zestawienia wyrazów pełnią w zdaniu taką samą funkcję jak spójniki pojedyncze. Łączą zatem części składowe zdań złożonych.
Na czym polega zasada cofania przecinka?
Reguła cofania przecinka polega na tym, że w przypadku spójników zestawionych (np. mimo że, zwłaszcza jeśli) przecinek stawia się przed całym wyrażeniem, a nie między jego częściami składowymi.
Dzięki temu unika się błędnego rozdzielania elementów tworzących jedną całość znaczeniową. Oto kilka przykładów:
- Nie poszli do teatru, mimo że mieli bilety na przedstawienie.
- Nie chcę sadzić kwiatów, dlatego że to o tej porze roku jest bez sensu.
- Chowaj lekarstwa w bezpiecznym miejscu, zwłaszcza jeśli masz małe dzieci.
Spójniki zestawione mogą też występować na początku zdania i wtedy również nie należy rozdzielać ich części składowych przecinkiem. Znak ten musi jednak znaleźć się pomiędzy zdaniami wchodzącymi w skład zdania złożonego. Z taką sytuacją mamy do czynienia w następujących zdaniach:
- Podczas gdy ty się bawiłeś, ja ciężko pracowałam.
- Dopiero gdy cię zobaczyłem, przypomniałem sobie o umówionym spotkaniu.
- Tam gdzie jesteś, nie ma zasięgu.
Cofanie przecinka a akcent zdaniowy
Niekiedy zdarza się, że akcent zdaniowy pada na pierwszą część spójnika zestawionego (czyli przysłówek, zaimek lub wyrażenie przyimkowe). W takiej sytuacji reguła cofania przecinka nie znajduje zastosowania.
W praktyce oznacza to konieczność oddzielenia znakiem przestankowym spójników pojedynczych wchodzących w skład całego wyrażenia. Dzieje się tak np. w następujących zdaniach:
- Jestem sama dlatego, że tak chciałam.
- Jedz tak, żeby nie poplamić ubrania.
- Zrobiłem dla niej tyle, że nie może mieć do mnie pretensji.
W przytoczonych zdaniach spójnik występujący jako pierwszy stanowi część zdania nadrzędnego. Pełni tam funkcję okolicznika. Dlatego też zasadne jest oddzielenie go przecinkiem od spójnika wprowadzającego zdanie podrzędne.
Podsumowanie
- W zdaniach poza spójnikami pojedynczymi mogą też występować spójniki zestawione, stanowiące połączenie partykuł, przysłówków lub spójników z innymi spójnikami.
- Zasadniczo elementów składowych spójnika zestawionego nie rozdziela się przecinkiem – stawia się go przed całym wyrażeniem, zgodnie z zasadą cofania przecinka.
- Jeśli akcent zdaniowy pada na pierwszą część spójnika zestawionego, wówczas konieczne jest zastosowanie przecinka między wchodzącymi w jego skład słowami.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz