Przysłówek – co warto wiedzieć o tej części mowy?

Spis Treści:

Zdania formułowane w języku polskim można wzbogacić na różne sposoby, przy okazji precyzując sens danej wypowiedzi. Do tego celu często wykorzystuje się przysłówki. Wspomniane części mowy w zdaniach zwykle towarzyszą czasownikowi lub przymiotnikowi. Nierzadko używa się ich także do podkreślenia znaczenia innego przysłówka występującego w zdaniu. Dowiedz się, co to jest przysłówek oraz jakie są zasady jego stosowania.

Co to jest przysłówek?

Przysłówkiem nazywamy nieodmienną część mowy, która określa właściwości rozmaitych stanów lub czynności.

Zazwyczaj odpowiada on na pytania: jak?; gdzie?; kiedy?. Nazwa tej części mowy pochodzi od łacińskiego terminu adverbium. Wyraz ten złożony z dwóch słów ad i verbum oznacza dosłownie przy słowie, przy czym pojęcie słowo w tym znaczeniu utożsamiane jest z czasownikiem.

Zgodnie z obowiązującą terminologią zatem przysłówek jest częścią mowy występującą w zdaniu w pobliżu czasownika (np. Jechałem szybko, aby nie spóźnić się na spotkanie; Wczoraj odwiedziłam mamę w szpitalu). Może on także określać przymiotnik (np. Przed chwilą widziałam niezwykle piękny kwiat; Jesteś bardzo mądrym chłopcem) albo inny przysłówek (np. Dzisiaj zaprezentowałaś się wyjątkowo dobrze; Jeszcze kilka chwil temu padało bardzo mocno). Przysłówek niekiedy towarzyszy również rzeczownikowi (np. Kraków wczoraj i dziś). Z taką sytuacją mamy jednak do czynienia relatywnie rzadko.

Rodzaje przysłówków

Przysłówki zazwyczaj dzielimy z uwagi na rodzaj pytań, na który odpowiadają. W ten sposób wyodrębniamy:

  • przysłówki sposobu – odpowiadają na pytanie jak? świetnie, miło, cudownie, wesoło, smutno, ciekawie;
  • przysłówki czasu – odpowiadają na pytanie kiedy? – wczoraj, dziś, jutro, pojutrze, na wiosnę, wieczorem;
  • przysłówki miejsca – odpowiadają na pytanie – gdzie? – np. blisko, daleko, wysoko, nisko.

Rodzaje przysłówków

Niekiedy przysłówki klasyfikujemy także z uwagi na ich cechy funkcjonalne. Biorąc pod uwagę to kryterium, wyróżniamy przysłówki jakościowe oraz okolicznościowe. Te pierwsze określają czasowniki lub przymiotniki i odnoszą się do wewnętrznych cech, stanów lub procesów (np. Adrian zajmował się troskliwie chorą Karoliną; Jesteś bardzo ładna). Drugie natomiast wykorzystujemy do określania rzeczowników (np. Chodzenie boso po trawie jest bardzo zdrowe) albo okoliczności zdarzenia (np. Często myślę o Tobie).

Przysłówki a przymiotniki

Wiele przysłówków stanowi derywaty od przymiotników. Dotyczy to w szczególności przysłówków sposobu odpowiadających na pytanie jak?. Takie przysłówki zazwyczaj tworzy się, dodając do podstawy słowotwórczej danego przymiotnika końcówkę –ie, -e albo -o. Spójrzmy na następujące przykłady:

  • przymiotnik: ładny, ładna, ładne – przysłówek: ładnie;
  • przymiotnik: mały, mała, małe – przysłówek: mało;
  • przymiotnik: dobry, dobra, dobre – przysłówek: dobrze;
  • przymiotnik: wesoły, wesoła, wesołe – przysłówek: wesoło.

Natomiast przysłówki miejsca i czasu nie pochodzą od przymiotników. W ich przypadku zatem omówiona powyżej zasada nie znajduje zatem zastosowania.

Stopniowanie przysłówków

Przysłówki należą do nieodmiennych części mowy. To oznacza, że nie odmieniają się przez liczby, osoby, czasy ani rodzaje. Nie podlegają też deklinacji. Nieodmienność znacząco odróżnia przysłówki od przymiotników. Istnieje jednak pewna cecha, która łączy obie wspomniane części mowy (a przynajmniej dzieje się tak w wielu przypadkach). Jest nią możliwość stopniowania niektórych przysłówków będących derywatami przymiotników, które także podlegają stopniowaniu.

Przy stopniowaniu przysłówków obowiązują dokładnie takie same zasady, jak ma to miejsce w przypadku stopniowania przymiotników. Zgodnie z przyjętymi regułami wyróżniamy zatem trzy stopnie wskazujące na zmniejszanie lub zmniejszanie natężenia danej cechy. Są to:

  • stopień równy – podstawowa forma wyrazu, np. miło, szybko, dobrze, ludzko;
  • stopień wyższy – powstaje zazwyczaj poprzez dodanie do słowa w stopniu równym końcówki –ej, np. milej, szybciej, lepiej, gorzej, bardziej ludzko;
  • stopień najwyższy – zwykle powstaje poprzez dodanie do słowa w stopniu wyższym przedrostka naj-, np. najmilej, najszybciej, najlepiej, najgorzej, najbardziej ludzko.

Przysłówki mogą być stopniowane na trzy sposoby. Wyodrębniamy:

  • stopniowanie proste – np. ładnie – ładniej – najładniej; nisko – niżej – najniżej;
  • stopniowanie nieregularne – dotyczy niektórych wyrazów, np. dobrze – lepiej – najlepiej; źle – gorzej – najgorzej;
  • stopniowanie opisowe – wymagające zastosowania słów bardzo, bardziej, najbardziej lub mało, mniej, najmniej, np. bardzo interesująco – bardziej interesująco – najbardziej interesująco; mało kolorowo – mniej kolorowo – najmniej kolorowo.

Trzy sposoby stopniowania przysłówków

Stopniowaniu nie podlegają przysłówki odnoszące się do niezmiennych cech czy właściwości, takich jak materiał wykonania (np. stalowo). Podobnie jest także z przysłówkami czasu (np. wczoraj, dziś). Z kolei przysłówki miejsca na ogół można stopniować (np. daleko – dalej – najdalej; wysoko – wyżej – najwyżej).

Pisownia nie z przysłówkami

Zgodnie z obowiązującymi regułami przysłówki z nie piszemy razem, jeśli pochodzą one od przymiotników i mają stopień równy, np. niemiło, niedobrze, niestarannie, niedaleko. Z kolei przysłówki występujące w stopniu wyższym i najwyższym należy zawsze zapisywać oddzielnie, np. nie bardziej, nie najlepiej, nie ładniej, nie najpiękniej, nie dalej. Podobna zasada obowiązuje także w przypadków przysłówków czasu, np. nie dziś, nie jutro.

Podsumowanie

  • Przysłówek to nieodmienna część mowy określająca czasownik, przymiotnik lub inny przysłówek. Czasem określa też rzeczownik.
  • Przysłówki dzielą się na przysłówki sposobu, czasu i miejsca. Według innej klasyfikacji wyodrębniamy także przysłówki jakościowe i okolicznościowe.
  • Niektóre przysłówki tak jak przymiotniki podlegają stopniowaniu prostemu, nieregularnemu lub opisowemu. Mogą występować w stopniu równym, wyższym i najwyższym.
  • Nie z przysłówkami w stopniu równym zapisujemy zawsze łącznie. Pisownia rozłączna obowiązuje przy przysłówkach w stopniu wyższym i najwyższym oraz przysłówkach czasu.

Oceń artykuł:

Średnia ocena: 5

Paulina Skowronek

Z wykształcenia filolog polski i bibliotekarka. Z zawodu i zamiłowania copywriterka i redaktorka. Od dziecka fascynują ją słowa i to, co można wyrazić za ich pomocą. Pisarstwo postrzega jako jedną z dziedzin sztuki. Tworzeniem tekstów dla swojej przyjemności zajmuje się od najmłodszych lat. Obecnie służy pomocą klientom w ramach własnej działalności gospodarczej. Każdy nowy artykuł to dla niej okazja do poszerzenia horyzontów myślowych oraz udoskonalenia warsztatu pisarskiego. Specjalizuje się w treściach związanych z korektą, redakcją i copywritingiem. Prywatnie miłośniczka literatury dziecięcej i młodzieżowej, a także muzyki pop i rock.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Ostatnio na blogu

15.10.2024 Korekta & Redakcja
14.10.2024 Korekta & Redakcja
11.10.2024 Pozycjonowanie
10.10.2024 Korekta & Redakcja
09.10.2024 Brak kategorii
08.10.2024 Marketing
07.10.2024 Korekta & Redakcja
04.10.2024 Korekta & Redakcja
03.10.2024 Porady & Ciekawostki

Profesjonalne teksty biznesowe

Darmowa wycena

Zbuduj karierę z Content Writer

Sprawdź oferty pracy

Praktyczny
kurs
copywritingu