Jak napisać autobiografię? Praktyczne wskazówki

Co to jest autobiografia?

Jej kluczowe cechy to:

• narracja w pierwszej osobie;
• zgodność autora z narratorem;
• autentyczność opisywanych wydarzeń;
• skupienie na doświadczeniach i emocjach.

Styl autobiografii może być bardziej introspektywny lub skoncentrowany na wydarzeniach zewnętrznych – zależnie od osobowości autora i celu książki.

Dlaczego warto napisać autobiografię?

Oto kilka powodów, dla których warto podjąć się tego zadania:

• porządkowanie wspomnień i refleksja nad przeszłością – pisanie pomaga zrozumieć swoje doświadczenia i spojrzeć na nie z dystansu;
• funkcja terapeutyczna – opisywanie przeżyć może pomóc w przepracowaniu negatywnych emocji i trudnych momentów;
• inspiracja dla innych – Twoja historia może dać siłę, wskazówkę lub nadzieję komuś, kto przechodzi przez podobne sytuacje;
• zapis dla przyszłych pokoleń – autobiografia to forma pozostawienia śladu po sobie, który może mieć wartość rodzinną, historyczną lub kulturową;
• satysfakcja twórcza – stworzenie spójnej, przemyślanej narracji własnego życia to duże, ale i bardzo satysfakcjonujące wyzwanie.

Jak napisać autobiografię – podstawowe kroki

Pisanie autobiografii to wieloetapowy proces. Jak skutecznie zrealizować to zadanie?

Przygotowanie do pisania autobiografii

Zanim przystąpisz do pisania autobiografii, zbierz wszelkie niezbędne materiały, które ułatwią Ci proces tworzenia. Mogą to być np. dzienniki, pamiętniki, listy, stare zdjęcia. Warto także porozmawiać z rodziną i przyjaciółmi – ich wspomnienia mogą pomóc Ci spojrzeć na własne życie z innej perspektywy

Istotne jest też ustalenie celu przygotowywania autobiografii oraz potencjalnych odbiorców. Zastanów się, dlaczego chcesz przygotować wspomniany utwór i do kogo będzie on skierowany. Pomyśl, na jakiej kanwie chcesz zbudować swoją narrację. Może to być np. konkretny okres w Twoim życiu albo powtarzające się tematy łączące wszystkie życiowe doświadczenia.

Wybór tytułu

Tytuł autobiografii powinien oddawać charakter książki, jednocześnie nie zdradzając wszystkiego. Publikacje utrzymane w żartobliwym tonie można zatytułować w zabawny sposób, np. Pędzę jak dziki tapir – Bartoszewski w 123 odsłonach. Jeśli jednak dane dzieło porusza poważne tematy, należy mu nadać neutralny tytuł, np. Wstęp do pamięci (książka autorstwa Andrzeja Stasiuka).

Istotne jest, aby tytuł autobiografii był relatywnie krótki, np. Panufnik – autobiografia. Może on składać się z dwóch części, np. Życie na pełnej petardzie, czyli wiara, polędwica i miłość (książka napisana przez ks. Jana Kaczkowskiego). Dwuczęściowe tytuły w pewnym stopniu informują czytelników, czego mogą spodziewać się po danej książce.

Tworzenie planu – struktura i organizacja treści

Struktura publikacji powinna w miarę możności wiernie odzwierciedlać Twoje życie i doświadczenia. Opisywane w książce zdarzenia możesz ułożyć:

• chronologicznie – za jego pomocą możesz ukazać czytelnikom, jak w Twoim przypadku przebiegał proces dojrzewania i rozwoju osobistego w miarę upływu czasu; warto przy tym skupić się na kluczowych okresach w życiu, pomijając lub jedynie pobieżnie opisując pozostałe lata;
• tematycznie – koncentruje się na różnych aspektach życia autora, każdy rozdział poświęcony jest wówczas innemu życiowemu motywowi (np. związkach i rodzinie, edukacji, karierze zawodowej, hobby);
• w oparciu o kluczowe momenty przełomowe – skupia się na kluczowych, zmieniających bieg życia wydarzeniach; wszystkie opisane w takich dziełach historie nawiązują w bardziej lub mniej bezpośredni sposób do wspomnianych zdarzeń.

Niezależnie od wybranej struktury, najważniejszą kwestią pozostaje zachowanie wewnętrznej spójności i logiki narracyjnej. Warto wprowadzać płynne przejścia pomiędzy poszczególnymi częściami tekstu. Dzięki temu czytelnik będzie mógł śledzić Twoją historię bez poczucia dezorientacji lub zagubienia.

Treść autobiografii

Wstęp

Opisz miejsce i czas swojego urodzenia, okoliczności dorastania oraz wybrane wspomnienia z dzieciństwa i wczesnej młodości. Scharakteryzuj swój światopogląd, tradycje oraz zwyczaje. Dla uatrakcyjnienia tekstu możesz przytoczyć różne anegdoty ze swego życia.

Rozwinięcie

Treść właściwa autobiografii powinna koncentrować się wokół określonego tematu przewodniego, przewijającego się przez całą narrację. Większość autobiografistów za główny motyw swojego dzieła obiera przełomowy moment w życiu, np. poznanie albo śmierć bliskiej osoby, narodziny dziecka, rozpoczęcie nowej pracy itp. Przy omawianiu konkretnych sytuacji warto wspomnieć o różnych detalach, a także towarzyszących narratorowi w danym momencie emocjach i odczuciach.

Zakończenie

W końcowej części podsumuj przemyślenia i wnioski. Zadbaj o to, by były spójne z całością i pokazywały, dokąd doprowadziła Cię opowiedziana historia. Przykładowo, jeśli Twoja książka koncentruje się na karierze prawnika i pierwszej prowadzonej przez Ciebie sprawie, w podsumowaniu dobrze będzie porównać uczucia towarzyszące Ci w trakcie pierwszej i ostatniej rozprawy.

Styl pisania

Przy pisaniu autobiografii istotna jest autentyczność. Unikaj patosu i przesadnie literackiego stylu – mogą one bowiem oddalać odbiorcę od sensu przekazu. Najlepsze autobiografie na różny sposób angażują czytelnika w swoją treść. Często sprawiają wrażenie bezpośredniej rozmowy autora z czytelnikami.

Wzbogaceniu autobiograficznej narracji sprzyja wprowadzenie dialogów oraz charakterystycznych dla sposobu mówienia autora elementów (np. lokalnych zwrotów albo specyficznych określeń używanych w danym środowisku). Wszystko to świadczy o osobistym charakterze przedstawionej w dziele relacji.

Korekta i redakcja treści

Po zakończeniu pisania przeczytaj tekst kilkukrotnie. Usuń wszelkie błędy językowe, ortograficzne, stylistyczne i interpunkcyjne. Zastanów się, czy niektóre części książki nie wymagają usunięcia, przeredagowania albo poszerzenia.

Po samodzielnej redakcji warto przekazać treść do przeczytania innym osobom (np. członkom rodziny i profesjonalnym redaktorom). Ich opinie i sugestie pomogą w odpowiednim doszlifowaniu książki.