Znaczenie przecinka w zdaniu, czyli najczęściej popełniane błędy interpunkcyjne

Zasady dotyczące stosowania przecinków

Warto wiedzieć, kiedy błędnie stawiamy przecinek, a kiedy o nim zapominamy. Skrupulatna nauka oraz wielokrotne sprawdzanie własnych treści pozwoli zapamiętać najważniejsze reguły, by nie popełniać błędów w przyszłości. Przecinek stawiamy zawsze:

• przed spójnikami przeciwstawnymi (a, ale), wynikowymi (więc, dlatego), wyjaśniającymi (czyli, innymi słowy), powtórzonymi, np. Albo idziesz z nami, albo zostajesz;
• przed imiesłowami zakończonymi na -łszy, -wszy, -ąc, np. Pisząc książkę, poczuł się szczęśliwy;
• wyodrębniając wtrącenia i dopowiedzenia, np. Był on, bez wątpienia, inteligentnym mężczyzną;
• oddzielając partie zdania wielokrotnie złożonego, np. Czytam książki, ponieważ lubię poznawać nowe historie.

Wielu użytkowników języka polskiego często zapomina o stosowaniu przecinków w wyżej wymienionych sytuacjach, natomiast stawia je w niewłaściwych miejscach. Dlaczego?

Przecinki, które sprawiają trudność

Przykładowo, od dziecka uczymy się, że przecinek powinien znaleźć się zawsze przed wyrazem „który”, natomiast w wielu przypadkach wprowadza on do zdania wtrącenie, które musi zostać zamknięte kolejnym przecinkiem. O tym jednak bardzo często zapominamy, ponieważ postawienie go w tym miejscu nie jest już tak oczywiste, jak przed wyrazem „który”.

Wśród często popełnianych błędów wymienić należy także stawianie przecinka przed imiesłowami przymiotnikowymi zakończonymi m.in. na -ący, -any. Użytkownicy niekiedy utożsamiają te formy z imiesłowami, przed którymi należy postawić przecinek. Jednak w zdaniach typu: Znalazłam piękną sukienkę wyróżniającą się nietypowym krojem, przecinek okazuje się zbędny,  a jego użycie błędne.

Kiedy nie trzeba stawiać przecinka?

Przecinka nie stawiamy przede wszystkim w konstrukcji „taki jak” pomiędzy wyrazami. Część użytkowników myli ten przypadek z innymi sytuacjami, w których wyraz „jak” wymaga postawienia przecinka, np. jeśli wprowadza wtrącenie, kolejne zdanie składowe lub należy do porównania o silnym charakterze paralelnym. Natomiast w zdaniach typu: Jestem taki jak mój tata, przecinek przed „jak” nie występuje.

Błędne jest także oddzielanie przecinkiem wyrażeń typu „mimo że”, „chyba że”, „pomimo że”. Znajdująca się tam partykuła „że” jest nieodłącznym elementem całej konstrukcji, nie służy natomiast wprowadzeniu zdania podrzędnego. Przecinek powinien znaleźć się więc przed wyrażeniem albo wcale – jeśli znajduje się ono na początku zdania.

Trudność mogą sprawić również spójniki typu „czy”, „albo”, „lub”, przed którymi zwykle nie stawia się przecinka. Istnieją jednak pewne wyjątki od tej zasady, przykładowo, jeśli spójnik wprowadza wtrącenie w zdaniu lub zostanie powtórzony – wówczas należy postawić przed nim przecinek.

Błędne zastosowanie przecinków w zdaniu – przykłady

Błędem powielanym przez wiele osób okazuje się stawianie przecinka przed „a” w konstrukcjach „między X a Y”, np. w zdaniu „między ciszą a ciszą”. Omyłka ta wynika zwykle z przeświadczenia, że przed „a” powinien zawsze znaleźć się przecinek – co nie jest prawdą. Stawiamy go tylko wtedy, gdy „a” oddziela segmenty zdania złożonego lub wprowadza wtrącenie.

Skomplikowane dla wielu użytkowników są również wyrażenia porównawcze, w których występują słowa porównujące, takie jak „niż”, „niczym”, „podobnie jak”. Przed tymi wyrazami w porównaniach prostych zwykle nie stosuje się przecinka – Była piękniejsza niż wczoraj. Natomiast przecinek przed słowem porównującym musi wystąpić w przypadku zdań porównawczych złożonych, np. Lepiej z mądrym zgubić, niż z głupim znaleźć.

Równie często powtarzanym błędem jest stosowanie przecinków po okoliczniku otwierającym zdanie, chociażby w zdaniach typu: W poniższym artykule chciałabym omówić kwestie błędów interpunkcyjnych. Przecinek przed „chciałabym” w tym wypowiedzeniu byłby całkowicie zbyteczny. Okoliczników nie należy jednak mylić ze zdaniami podrzędnymi okolicznikowymi, w których przecinek jest konieczny: Kiedy zapadł wieczór, znów się spotkali.

Dlaczego błędy interpunkcyjne są nadal tak częste?

Interpunkcja w języku polskim od lat sprawia wiele trudności użytkownikom, głównie ze względu na wiele reguł oraz wyjątków, które należy znać, by tworzyć prawidłowo skonstruowane zdania. Błędy związane z postawieniem przecinka są jednymi z najczęściej popełnianych nie tylko w przestrzeni internetowej. Świadomość języka, a także systematyczna nauka na własnych potknięciach mogą jednak sprawić, że nawet najbardziej skomplikowane konstrukcje przestaną stanowić dla nas problem.

Choć pozornie sposób stawiania przecinka w zdaniach może wydawać się nieco skomplikowany, w rzeczywistości reguły jasno określają, kiedy nie trzeba stawiać przecinka, a kiedy jest to konieczne. Opanowanie obowiązujących zasad interpunkcyjnych pozwoli na bezbłędne tworzenie zdań.

Pomoce naukowe przydatne podczas pisania

Dla każdego użytkownika języka, który podczas pisania nie jest pewien, w jaki sposób zastosować dany znak interpunkcyjny, stworzone zostały specjalistyczne słowniki interpunkcyjne języka polskiego. Wśród nich warto wymienić Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania PWN pod redakcją Jerzego Podrackiego oraz internetowy serwis sprawdzający interpunkcję w zdaniach dostępny na stronie interpunkcja.pl, które zawierają również najważniejsze informacje na temat zasad stawiania przecinków.

Dobrym miejscem, w którym znajdziemy wiele odpowiedzi na nurtujące nas pytania z zakresu poprawności językowej i interpunkcji jest natomiast Poradnia Językowa PWN. Obsługujący ją specjaliści z dziedziny językoznawstwa w prosty sposób wyjaśniają wszelkie zagwozdki językowe interesujące internautów.