Pisownia przymiotników złożonych – najważniejsze zasady
Przymiotniki jako części mowy dzielą się na proste oraz złożone. Prawidłowy zapis tych drugich wielu osobom nastręcza poważnych trudności. Ty także często łamiesz sobie głowę nad tym, czy w danym przypadku należy zastosować dywiz między poszczególnymi członami przymiotnika, czy też lepiej z niego zrezygnować? Dowiedz się więcej na temat tego, jak wygląda poprawna pisownia przymiotników złożonych.
Przymiotniki złożone – co to takiego?
Przymiotniki złożone składają się z dwóch lub więcej członów.
Zwykle za ich pomocą określa się kolorystykę rozmaitych obiektów (np. biało-czerwona flaga, sweter w jasnoniebieskim kolorze). Mogą także służyć do wskazywania na skład produktów, które powstały z wymieszania dwóch lub kilku komponentów (np. sok marchwiowo-jabłkowy) albo z połączenia ze sobą kilku materiałów (np. metalowo-drewniana szafka). Przymiotniki złożone spotykamy niekiedy również w nazwach geograficznych (np. Europa Środkowo-Wschodnia); za ich pośrednictwem nierzadko doprecyzowujemy także, o jakim regionie świata mówimy w danym przypadku (np. bliskowschodni, górnośląski).
Poszczególne człony przymiotników złożonych łączy się ze sobą przy użyciu tzw. dywizu, czyli łącznika (-) lub też zapisuje się je łącznie bez użycia żadnych dodatkowych znaków. Spójrzmy, kiedy obowiązuje konkretny zapis.
Pisownia przymiotników złożonych z łącznikiem
Co do zasady, do połączenia ze sobą poszczególnych członów przymiotnika złożonego przy zastosowaniu dywizu dochodzi w przypadku, gdy wszystkie części składowe wyrazu mają równorzędne znaczenie.
Zwykle dzieje się tak wówczas, gdy:
- poszczególne części składowe danego przymiotnika opisują łącznie dwie współistniejące cechy danego obiektu (np. Akademia Górniczo-Hutnicza, kraj przemysłowo-rolniczy, słownik polsko-niemiecki, biało-czarny piesek);
- dany przymiotnik opisuje więcej niż dwie współistniejące cechy konkretnego przedmiotu (np. flaga czerwono-biało-zielona, metalowo-szklano-drewniana obudowa);
- dwa pierwsze człony danego przymiotnika stanowią niezależne od siebie określenia ostatniego członu (np. język staro-cerkiewno-słowiański).
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, czy przy zapisie określonego przymiotnika złożonego należy zastosować dywiz, warto zastanowić się, czy w danym przypadku słowo to można byłoby zapisać z użyciem spójnika i. Na przykład w niektórych wymienionych powyżej przykładach możliwy byłby zapis: Akademia Górnicza i Hutnicza, słownik polski i niemiecki, język starosłowiański i język cerkiewnosłowiański, flaga w kolorze czerwonym, białym i zielonym.
Łączna pisownia przymiotników złożonych
Łączny zapis przymiotników złożonych obowiązuje wówczas, gdy dany przymiotnik określa jedną cechę obiektu, a nie zespół kilku współistniejących cech.
W takiej sytuacji obie części przymiotnika złożonego są nierównorzędne względem siebie. Jedna z nich bowiem stanowi określenie drugiej.
Pisownia łączna przymiotników złożonych dotyczy najczęściej:
- przedmiotów o zmieszanych barwach (np. szarobrązowe spodnie – czyli spodnie o barwie między szarą a brązową);
- obiektów o różnych odcieniach (np. jasnoniebieski, ciemnożółty);
- większości określeń regionów geograficznych (np. rejon południowoafrykański, kontynent południowoamerykański).
Przymiotniki złożone pisze się łącznie również wówczas, gdy dwa pierwsze człony ujęte łącznie stanowią określenie ostatniego członu słowa. Z taką sytuacją mamy do czynienia np. w przypadku wyrazu szarosrebrzystoniebieski. Określenie szarosrebrzysty odnosi się do konkretnego odcienia koloru niebieskiego.
Podsumowanie
- Przymiotniki złożone to przymiotniki, które składają się z dwóch lub więcej członów.
- Jeśli człony wchodzące w skład przymiotnika złożonego mają równorzędne znaczenie, wówczas zapisujemy je z dywizem.
- Jeśli jeden z członów przymiotnika złożonego stanowi określenie drugiego, wówczas zapisujemy je łącznie.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz