Eufemizmy – co warto o nich wiedzieć?

Spis Treści:

Bogactwo słów i wyrażeń obecnych w języku polskim sprawia, że swoje myśli czy opinie możemy wyrażać na rozmaite sposoby. Fakt ten okazuje się szczególnie pomocny, gdy przekazujemy treść, która ma niecenzuralny bądź niewygodny wydźwięk. W takiej sytuacji najczęściej sięgamy po tzw. eufemizmy, zwane też melioratywami. Dowiedz się, co to za wyrazy oraz w jakim celu najczęściej się je stosuje!

Czym jest eufemizm?

Słowo eufemizm (euphēmismós) pochodzi z języka greckiego. Jest zbitką dwóch wyrazów – eu oznaczającego dobrze oraz phemi tłumaczonego jako mówić.

Termin ten najczęściej odnosi się do wyrazów lub figur stylistycznych używanych w celu zastąpienia słów i zwrotów o przykrej albo wulgarnej treści.

Melioratywy wykorzystujemy też niejednokrotnie zamiast wyrażeń zabronionych przez tabu religijne, społeczne, kulturowe lub cenzurę polityczną czy obyczajową.

Eufemizmy na ogół budzą pozytywne lub neutralne skojarzenia. Służą zatem złagodzeniu tonu czy znaczenia wypowiedzi. Zwykle doskonale przekazują sedno danej myśli, jednak nie nazywają pewnych rzeczy po imieniu, a w bardziej zawoalowany i wyrafinowany sposób. Co istotne, prawidłowo sformułowany melioratyw musi dysponować co najmniej jedną cechą wspólną ze słowem, którego stanowi zamiennik.

Tworzenie eufemizmów w praktyce

Proces powstawania eufemizmów nosi nazwę eufemizacji. Najczęściej melioratywy tworzy się poprzez zastosowanie:

  • abstrakcyjnych lub dwuznacznych pojęć (np. słowo to można odnosić do różnych rzeczy bądź sytuacji mieszczących się w sferze językowego tabu, tj. śmierć czy stosunek seksualny);
  • metafor – w tym przypadku dochodzi do połączenia odległych znaczeniowo wyrazów w jeden ciąg składniowy (np. słowo umrzeć może zostać zastąpione wyrażeniami zasnąć w Panu albo zasnąć snem wiecznym);
  • peryfraz – mamy tutaj do czynienia z zastąpieniem słowa jego opisowym omówieniem (np. kłamać mijać się z prawdą; kraść mieć lepkie ręce);
  • zmian fonetycznych – dotyczy to zwłaszcza wyrazów albo wyrażeń uznawanych powszechnie za wulgarne, które można z powodzeniem zastąpić takimi melioratywami, jak np. kurka, Holender, kurza twarz, do diaska;
  • tropów retorycznych (zwanych litotami) – polegają na użyciu zaprzeczenia antonimu danego wyrazu (np. brzydki nieładny; gruby niechudy; zły niedobry; głupi niemądry).

Szczególnie przydatna przy generowaniu eufemizmów okazuje się też aluzja. Jest to środek stylistyczny, który polega na tym, by uniknąć podania wprost treści komunikatu, a jednocześnie sformułować go w taki sposób, aby odbiorca nie miał problemu ze zrozumieniem przekazu. Za pomocą aluzji tworzy się melioratywy odnoszące się do sfery seksualnej i fizjologicznej (np. miesiączka kobieca przypadłość albo te dni).

Po co sięgamy po eufemizmy?

Możemy wyróżnić kilka przyczyn stosowania eufemizmów. Jak już wspomnieliśmy wcześniej, zazwyczaj służą one nadaniu kontrowersyjnej wypowiedzi bardziej neutralnego tonu albo znaczenia. W ten sposób dążymy do uchronienia się od złamania tabu religijnego, kulturowego bądź obyczajowego. Ponadto posługiwanie się eufemizmami w codziennym życiu niejednokrotnie świadczy o naszym dobrym wychowaniu, empatii i życzliwości względem innych osób, kiedy rezygnujemy w ich obecności z bardziej dosadnych określeń. Melioratywy świetnie sprawdzają się także przy wyrażaniu aktualnie przeżywanych emocji i stanów ducha.

W stosowaniu eufemizmów zasadniczo nie ma nic złego. Spotykamy się z nimi niemal na każdym kroku. Są obecne w mediach, powszechnie wykorzystujemy je zarówno w publicznych wypowiedziach, jak i w prywatnych rozmowach z rodziną i znajomymi. Trzeba jednak mieć świadomość, że niektóre osoby mają problem z właściwym ich zrozumieniem. W takiej sytuacji melioratywy mogą stać się narzędziem manipulacji.

Podsumowanie

  • Eufemizmy to wyrazy lub wyrażenia służące do oddania pewnych niewygodnych lub nieprzyzwoitych treści w łagodniejszy i bardziej zawoalowany sposób.
  • Eufemizmy tworzy się poprzez zastosowanie peryfraz, metafor, dwuznacznych pojęć, zmian fonetycznych oraz tropów retorycznych.
  • Celem stosowania eufemizmów jest łagodzenie tonu bądź znaczenia wypowiedzi. Dzięki nim można także uniknąć urażenia kogoś swoją wypowiedzią.

Oceń artykuł:

Średnia ocena: 5

Paulina Skowronek

Z wykształcenia filolog polski i bibliotekarka. Z zawodu i zamiłowania copywriterka i redaktorka. Od dziecka fascynują ją słowa i to, co można wyrazić za ich pomocą. Pisarstwo postrzega jako jedną z dziedzin sztuki. Tworzeniem tekstów dla swojej przyjemności zajmuje się od najmłodszych lat. Obecnie służy pomocą klientom w ramach własnej działalności gospodarczej. Każdy nowy artykuł to dla niej okazja do poszerzenia horyzontów myślowych oraz udoskonalenia warsztatu pisarskiego. Specjalizuje się w treściach związanych z korektą, redakcją i copywritingiem. Prywatnie miłośniczka literatury dziecięcej i młodzieżowej, a także muzyki pop i rock.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Ostatnio na blogu

15.10.2024 Korekta & Redakcja
14.10.2024 Korekta & Redakcja
11.10.2024 Pozycjonowanie
10.10.2024 Korekta & Redakcja
09.10.2024 Brak kategorii
08.10.2024 Marketing
07.10.2024 Korekta & Redakcja
04.10.2024 Korekta & Redakcja
03.10.2024 Porady & Ciekawostki

Profesjonalne teksty biznesowe

Darmowa wycena

Zbuduj karierę z Content Writer

Sprawdź oferty pracy

Praktyczny
kurs
copywritingu