Żaden czy jakikolwiek – jak i kiedy ich używać?
Zaimki żaden oraz jakikolwiek bywają stosowane wymiennie. Nie jest to jednak poprawne, ponieważ podane wyrazy wcale nie stanowią wobec siebie synonimów. Zapraszamy do lektury poniższego artykułu, w którym wyjaśniamy, co oznaczają te zaimki oraz jak należy ich używać.
Żaden i jakikolwiek – co oznaczają?
Wyraz żaden według Słownika języka polskiego PWN oznacza: zaimek w zdaniach przeczących, komunikujący brak kogoś lub czegoś, np. „Do żadnej winy się nie poczuwaj!”.
Za to jakikolwiek, według tego samego źródła, oznacza: zaimek nieokreślony, komunikujący dowolność lub obojętność wyboru, np. „Poszukaj sobie jakiejkolwiek pracy”. W związku z przytoczonymi definicjami można jednoznacznie stwierdzić, że zaimki żaden czy jakikolwiek nie są wobec siebie synonimami.
Czym jest zaimek?
Zaimek jest jedną z pięciu odmiennych części mowy. Jego rolą jest zastępowanie rzeczowników, przymiotników, liczebników i przysłówków w zdaniu.
Dlatego to, na jakie pytania odpowiada zaimek, zależy od tego, jaką część mowy reprezentuje. Zaimki dzielimy na:
- rzeczowne – zastępują rzeczowniki (np. ja, ty, my, oni);
- przymiotne – zastępują przymiotniki (np. tamte, taki, mój, twój, inny);
- liczebne – zastępują liczebniki (np. ile, tyle, iluś);
- przysłowne – zastępują przysłówki (np. nigdzie, gdzieś, wtedy, którędyś).
Oprócz powyższego sposobu klasyfikacji zaimki można podzielić także ze względu na ich funkcje. Wtedy wyróżniamy zaimki: osobowe, dzierżawcze, pytające, zwrotne, wskazujące, przeczące, względne i uogólniające. Omawiane w artykule wyrazy: żaden oraz jakikolwiek należą do grupy zaimków nieokreślonych.
Żaden czy jakikolwiek – zasady używania
Poprawne użycie zaimków wynika z ich definicji, które przedstawiliśmy powyżej. Wyraz żaden musi być stosowany w wypowiedzeniach przeczących i nie powinno się go umieszczać w zdaniach twierdzących.
W związku z tym poprawne będą wyrażenia:
- To nie jest żaden problem.
- Nie było żadnej sprawy.
- Nie kupiłam żadnych owoców.
- Nie mam już żadnych pieniędzy.
Błędne za to będą konstrukcje, w którym zaimek żaden łączony jest z wypowiedzeniem twierdzącym:
- To żaden kłopot.
- Mam żadne chęci do pracy.
Zaimek jakikolwiek oznacza dowolność lub obojętność wyboru. Użycie go może świadczyć także o tym, że coś jest po prostu nieistotne. Wyrazu jakikolwiek poprawnie używamy w zdaniach twierdzących oraz pytających.
- Włożyłam jakiekolwiek ubrania i wyszłam.
- Chciałabym kupić jakikolwiek prezent dla kolegi z pracy.
- Masz jakikolwiek pomysł na to?
- Masz jakikolwiek problem, o którym chcesz porozmawiać?
Błędne będą konstrukcje, w którym zaimek jakikolwiek łączony jest z wypowiedzeniem przeczącym.
- Nie było jakiejkolwiek sprawy.
- Nie mam jakiegokolwiek pomysłu.
- Nie było tam jakiegokolwiek pracownika.
Zasady użycia żaden i jakikolwiek – jak zapamiętać?
Zawsze warto mieć na uwadze to, że w razie jakichkolwiek wątpliwości co do prawidłowego użycia danego wyrazu można skorzystać ze słownika bądź z pomocy językoznawców, którzy swoją wiedzą dzielą się na przykład w internetowych i telefonicznych poradniach językowych. Jeśli jednak chcesz polegać na sobie, wystarczy, że zapamiętasz prawidłowe użycie wyrazu żaden, który stosujemy w zdaniach przeczących. Skoro przeczące wypowiedzi są zarezerwowane dla zaimka żaden, to zaimkowi jakikolwiek zostają zdania pytające i twierdzące.
Podsumowanie
- Zaimki żaden oraz jakikolwiek nie są wobec siebie synonimami. Ich definicje znacznie się od siebie różnią.
- Zaimek to odmienna część mowy, która w zdaniach może zastępować rzeczowniki, przymiotniki, przysłówki i liczebniki.
- Wyrazu żaden używamy w zdaniach przeczących, a wyrazu jakikolwiek – w zdaniach twierdzących i pytających.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz