Co się lepiej sprzedaje – e-book czy książka papierowa?

E-book – co to takiego?

Przeznaczony jest do otwierania oraz czytania na urządzeniach elektronicznych (np. komputerach, tabletach, smartfonach, a także specjalnych czytnikach) i dostępny w różnych formatach, głównie epub, mobi i pdf. E-booki często poza treścią słowną zawierają także ilustracje oraz grafiki.

Zalety e-booków

Książki elektroniczne mają szereg zalet. Do najważniejszych z nich możemy zaliczyć:

• wygodę użytkowania – daną publikację można otworzyć w dowolnym momencie na posiadanym urządzeniu mobilnym; czytniki e-booków na ogół są też lżejsze i zajmują mniej miejsca niż książki papierowe;
• łatwą dostępność – wiele e-booków można pobrać z Internetu za darmo lub za niewygórowaną opłatą; dostęp do wybranych dzieł w takim przypadku uzyskuje się niemal „od ręki”;
• możliwość dostosowania do indywidualnych potrzeb użytkownika – czytelnik może samodzielnie ustawić odpowiednią wielkość czcionki tekstu czy jasność obrazu;
• łatwe przechowywanie – e-booki, w przeciwieństwie do tradycyjnych wydań, nie ulegają zniszczeniu z biegiem czasu (podczas korzystania z nich możesz zapomnieć o blaknięciu stron czy zagięciu rogów);
• aspekty ekologiczne – do produkcji książek w postaci elektronicznej nie wykorzystuje się żadnych surowców.

E-booki wychodzą naprzeciwko oczekiwaniom pewnych grup odbiorców przyzwyczajonych do powszechnego obcowania z szeroko pojętymi mediami cyfrowymi. Najczęściej po tego typu publikacje sięgają bowiem osoby spędzające wiele czasu w wirtualnym świecie.

Wady e-booków

Mimo wszystkich swoich walorów e-booki nie są wolne także od różnych wad. Wśród nich wymieniamy przede wszystkim:

• konieczność dysponowania odpowiednim sprzętem do odczytania tekstu – wysokiej jakości czytniki to zazwyczaj wydatek rzędu co najmniej kilkuset złotych;
• ryzyko niedbałego podejścia wydawców – zdarza się, że treści dostępne w formie elektronicznej przed rozpowszechnieniem nie są poddawane korekcie i redakcji; to znacząco obniża ich wartość merytoryczną oraz edytorską;
• utrzymująca się na relatywnie niskim poziomie popularność – większość czytelników preferuje jednak tradycyjną książkę papierową, która oferuje lepsze doświadczenie lektury.

Wbrew pozorom cena rozpowszechnianych w legalny sposób e-booków w wielu przypadkach nie jest znacząco niższa od ceny wydania papierowego. Nowe edycje bestsellerów w formie elektronicznej kosztują co najmniej kilkadziesiąt złotych (czyli podobnie jak ma to miejsce w przypadku książek papierowych). Cena specjalistycznych e-publikacji często jest natomiast wyższa w porównaniu do książek wydanych w tradycyjnej postaci.

Książki w formie papierowej – walory nie do przecenienia

Wiele osób w kontakcie z utworem literackim czy naukowym nie chce rezygnować z przyjemności, jaką dostarcza im dotykanie papieru i delektowanie się zapachem świeżej farby drukarskiej. Szerokiemu gronu czytelników mnóstwo radości dostarcza też możliwość przerzucania stron palcami w trakcie lektury. Satysfakcjonujące dla nich okazuje się gromadzenie książek na półkach domowych bibliotek.

Sytuacja książek papierowych na polskim rynku wydawniczym

W przeciwieństwie do wielu innych krajów w Europie i na świecie dane statystyczne dotyczące sytuacji na polskim rynku wydawniczym są trudno dostępne. Na ten stan rzeczy wpływa przede wszystkim powszechna niechęć rodzimych wydawnictw do dzielenia się tego typu informacjami ze społeczeństwem.

Zgodnie z raportem przygotowanym przez Bibliotekę Analiz w październiku 2023 roku całkowita wielkość sprzedaży książek w Polsce w cenach detalicznych oscyluje na poziomie ok. 4 mld zł rocznie (czyli 0,9 mld euro) i stanowi około 3% całego obrotu rynku książki w Europie¹. Na sytuację na rynku wydawniczym w Polsce w 2022 roku największy wpływ miały przede wszystkim:

• wysoka inflacja;
• wojna w Ukrainie;
• niekorzystne zmiany w przepisach finansowych.

W tym czasie znacząco wzrosły koszty druku i materiałów poligraficznych. Podobnie podwyższeniu uległy także koszty usług logistycznych (np. transportu). Wszystko to przełożyło się na wzrost cen książek papierowych oraz rezygnację bądź przełożenie w czasie druku niektórych publikacji.

Warto podkreślić, że w 2021 i 2022 roku fakt przeczytania co najmniej jednej książki w ciągu 12 miesięcy zadeklarowało 34% Polaków². Wskaźnik ten w 2023 roku wzrósł do 43%, co jest niewątpliwie bardzo dobrą informacją. Z drugiej strony – jak można przypuszczać – nie przekłada się to znacząco na sytuację polskiego rynku wydawniczego. W obliczu rosnących cen książek najczęściej wybieranym przez czytelników rozwiązaniem jest bowiem korzystanie z oferty bibliotek.

Udział e-booków w polskim rynku wydawniczym

Wydawać by się mogło, że w sytuacji wzrostu kosztów produkcji i rozpowszechniania książek papierowych swoje przysłowiowe „pięć minut” na polskim rynku powinny mieć książki elektroniczne. Tak się jednak nie dzieje. Zgodnie z danymi pochodzącymi z maja 2022 roku udział e-booków na polskim rynku wydawniczym oscyluje na poziomie od 5 do 10%³.

E-booki w pewnym stopniu uzupełniają ofertę książek wydawanych w tradycyjnej formie. Aktualnie nie są jednak w stanie uzyskać pozycji lidera na rynku. Na ten stan rzeczy wpływają omówione już tutaj wcześniej czynniki, czyli:

• dość wysokie ceny legalnych wersji e-książek;
• niska jakość edytorska i merytoryczna wielu publikacji w formie elektronicznej;
• niemożność przekonania się do korzystania z czytników książek elektronicznych przez spore grono miłośników literatury pięknej.

Do wymienionych powyżej czynników dochodzi jeszcze kwestia pewnego „przebodźcowania” współczesnego społeczeństwa elektroniką. Dla wielu osób książka papierowa w pewnym sensie staje się formą ucieczki od mediów cyfrowych. Odejście od komputera czy też odłożenie na bok smartfona lub tabletu okazuje się kuszącą perspektywą, której w ostatecznym rozrachunku nie są oni w stanie się oprzeć.

E-book czy książka papierowa – co wybrać?

Książki papierowe i e-booki to rozwiązania, które niewątpliwie mają swoich zwolenników i przeciwników. Warto jednak uświadomić sobie, że opcje te wcale nie muszą się wzajemnie wykluczać. Duża część czytelników obcuje zarówno z książkami w tradycyjnej, jak i elektronicznej formie. Co więcej, publikacje, które zdobyły popularność w jednej z wymienionych postaci, mogą być sprzedawane także w drugiej. To niewątpliwie przyczyni się do rozpropagowania nie tylko konkretnych tytułów, ale także czytelnictwa w Polsce.

¹  https://rynek-ksiazki.pl/czasopisma/rynek-ksiazki-w-polsce-i-na-swiecie/ (data dostępu 21.05.2024).

²  https://www.gov.pl/web/kultura/najlepszy-wynik-czytelnictwa-w-polsce-od-10-lat (data dostępu: 21.05.2024).

³ https://www.press.pl/tresc/70880,gutowska-z-publio_pl_-rynek-e-bookow-to-5-10-procent-calego-rynku-ksiazki (data dostępu 22.05.2024).