Powiedzenie a przysłowie – czym się różnią?
Czy między powiedzeniem a przysłowiem występują jakieś różnice? Często te dwa terminy używane są zamiennie. Przeczytaj artykuł, by dowiedzieć się, czy słusznie. Poznaj przykłady powiedzeń i przysłów w języku polskim.
Powiedzenie i przysłowie – definicje
Powiedzenie zawiera w sobie morał, natomiast przysłowie – myśl przewodnią, którą jest wskazówka lub przestroga, zaczerpniętą z literatury czy podań ludowych.
Zarówno powiedzenie, jak i przysłowie są krótkie. Przysłowia są to jednak najczęściej całe zdania, nierzadko rymowane. Powiedzenia mogą być jeszcze bardziej zwięzłe.
Jak więc widać, choć są one zbliżone znaczeniowo, występują między nimi subtelne różnice. Nie istnieje jednak jasne stanowisko, które stanowczo zabraniałoby używania tych wyrażeń zamiennie.
Powiedzenia – przykłady
Powiedzenia wchodzą do języka tak naturalnie, że często nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak często ich używamy.
- Do trzech razy sztuka – powiedzenie to zachęca do próbowania, nawet jeśli początkowo nam nie wyjdzie. Dlaczego akurat do trzech? Najprawdopodobniej dlatego, że trójka uznawana jest za cyfrę magiczną. Jednak wydźwięk jest taki, że warto się starać, dopóki się nie uda, bez względu na liczbę prób.
- Pierwsze koty za płoty – jak dzisiaj rozumiemy to powiedzenie? Kiedy poczynimy pierwsze próby, reszta pójdzie już z górki. Przykładowo copywriter, który ma do napisania długi tekst, może „rzucić pierwsze koty za płoty”, gdy stworzy jego konspekt. Jednak tak naprawdę powiedzenie to znaczy raczej, że pierwsze próby najczęściej są nieudane. Jego znaczenie jest bowiem dzisiaj drastyczne – pierwsze koty z miotu były nierzadko tak słabe, że zostawały… wyrzucane.
- Od deski do deski – zapoznać się z czymś od początku do końca, od pierwszego do ostatniego słowa. Skąd tutaj deski? Dawniej książki oprawiane były w drewno pokryte skórą.
- Cicha woda brzegi rwie – osoby z pozoru ciche, nieśmiałe, które mogą wydawać się stojącymi z boku, nierzadko przy bliższym poznaniu okazują się nie tylko towarzyskie, lecz także energiczne, mocno stojące przy swoim zdaniu. Powiedzenie to oznacza jedno – nie można oceniać po pozorach.
- Komu w drogę, temu czas – wypowiadane najczęściej, kiedy natychmiast musimy rozpocząć podróż, czas na nas.
Przysłowia – przykłady
Przysłowia przekazują proste prawdy. Mówi się, że jest to mądrość narodu. Przekazywane z pokolenia na pokolenie nierzadko zatracają pierwotne znaczenie.
- Wyjść na tym jak Zabłocki na mydle – czyli krótko mówiąc: nie najlepiej. Zabłocki bowiem zainwestował swój majątek w produkowanie mydła, które chciał sprzedawać za granicą. Mydło miało być spławione Wisłą do Gdańska, lecz na granicy z Prusami należało uiścić opłatę celną. Zabłocki postanowił oszukać celników i w „szczelnych” skrzyniach przewoził ładunek pod powierzchnią wody. Opłaty celnej udało się uniknąć, jednak skrzynie nie były wystarczająco szczelne, a mydło rozpuściło się w wodzie razem z nadziejami na zwiększenie majątku.
- Kiedy wejdziesz między wrony, musisz krakać jak i one – to jedno z przysłów, które dzisiaj rozumiane jest odmiennie od pierwotnego znaczenia. Obecnie spotykać się można z tłumaczeniem, że według tych słów należy dopasować się do środowiska, w które wchodzimy. Natomiast tak naprawdę to przysłowie przestrzega przed dołączaniem do grup, które nie są dla nas korzystne – ponieważ będziemy się musieli do nich dostosować, co nie wyjdzie nam na dobre
- Na świętą Katarzynę szykuj ciepłą pierzynę – jedno z wielu przysłów, które odnosi się do pogody. Imieniny Katarzyny obchodzone 25 listopada są w nim łączone z początkiem zimnych miesięcy, a tym samym – potrzebą cieplejszych kołder/ubrań.
- Chłop strzela, a Bóg kule nosi – według tego przysłowia nie wszystko da się zaplanować, bo zawsze mogą wystąpić niespodziewane okoliczności.
- Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci – to, jak zostajemy wychowani, ma wpływ na całe nasze późniejsze życie. Dzieciństwo (czyli „skorupka za młodu”) odbija się na nas, naszym charakterze i zachowaniu.
Między powiedzeniem a przysłowiem granica jest tak cienka, że używanie ich zamiennie z pewnością nie będzie błędne.
Podsumowanie
- Zarówno powiedzenie, jak i przysłowie to krótkie wyrażenia zawierające jakiś morał czy myśl przewodnią.
- Przykłady powiedzeń to między innymi: „od deski do deski”, „do trzech razy sztuka” czy „pierwsze koty za płoty”.
- Polskie przysłowia to na przykład: „wyjść na tym, jak Zabłocki na mydle” czy „czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci”.
Oceń artykuł:
Komentarze
Z Zabłockim, to raczej było trochę inaczej. W poniższej interpretacji, powiedzenie zyskuje głębszy sens. Zatonięcie, no coż zdarzenie losowe. Wypadek. A tu mamy do czynienia z oszustwem. Przesłaniem powiedzenia jest coś w stylu “oszustwo nie popłaca, bo chciałeś przyoszczędzić w sposób nieuczciwy i straciłeś wszystko” Za Wikipedią. “”Legenda głosi, że Zabłocki postanowił w łatwy sposób wzbogacić się na produkcji mydła w rodzinnym majątku w Rybnie, które następnie zamierzał korzystnie sprzedać za granicą. Wyprodukowane mydło miało być spławione Wisłą do Gdańska, a stamtąd dalej statkiem. Żeby jednak zysk był większy, Zabłocki postanowił oszukać celników pruskich i tuż przed granicą z Prusami wyrzucił cały ładunek do wody. Skrzynie, do których zapakowano mydło, miały być szczelne i powiązane ze sobą. Płynąc, barka ciągnęła za sobą skrzynie pod powierzchnią wody i w bezpiecznej odległości od oczu celników. Opłaty celnej udało się uniknąć, ale kiedy w Gdańsku chciano wydobyć skrzynie, okazało się, że nie były one dostatecznie szczelne i całe mydło rozpuściło się w wodzie. Zabłocki stracił wszystkie zainwestowane pieniądze
Dziękujemy za rozwinięcie tematu. 🙂