Znaki emocji – czym są i po co się je stosuje?

Znaki emocji – co to takiego?

Jest to jedna z kategorii znaków przestankowych. Wśród innych ich rodzajów możemy także wymienić:

• znaki wyodrębniające – służące do wydzielania pewnych partii tekstu i zdań wtrąconych; są to cudzysłów, dwukropek, myślniki, nawiasy, przecinki;
• znaki opuszczenia – stanowią dla odbiorcy sygnał, że jakaś część wypowiedzi została pominięta w tekście; zaliczamy do nich myślnik i wielokropek;
• znaki prozodyczne – sugerują szczególną intonację wypowiedzi lub przerwanie, zawieszenie głosu; taką funkcję pełnią myślnik, pytajnik oraz wielokropek;
• znaki oddzielające – średnik, przecinek oraz kropka wykorzystywane do oddzielania od siebie poszczególnych wypowiedzeń lub ich części.

Do znaków emocji zaliczamy cztery znaki interpunkcyjne. Są to: wykrzyknik, pytajnik, myślnik oraz wielokropek. Sprawdź koniecznie, czym charakteryzuje się każdy z nich.

Wykrzyknik (!)

Za pomocą tego znaku często wyróżniamy też jakiś fragment komunikatu bądź akcentujemy jego rozkazujący lub ostrzegający charakter. W celu położenia silniejszego nacisku na dane słowo bądź zdanie można zastosować podwójny (!!) lub potrójny (!!!) znak wykrzyknienia.

Wykrzykniki występują w różnych wypowiedziach. W praktyce najczęściej wykorzystujemy je:

• po rozkazach, żądaniach, ostrzeżeniach, poleceniach, zawołaniach (np. Zrób to szybko!, Pospiesz się!, Uciekaj stąd!);
• po wyrazach wykrzyknikach (np. Halo!, Ahoj!, Ach!); dopuszczalne jest także umieszczenie po danym słowie przecinka i zakończenie całego zdania wykrzyknikiem (np. Ach, co to był za dzień!);
• w zdaniach, na początku których znajduje się wyraz wykrzyknik albo rzeczownik w wołaczu; takie wypowiedzi mogą wyglądać następująco: Azor, zostaw to!, Azor! Zostaw to, Azor! Zostaw to!;
• do wskazywania, że w poprzedzającym ten znak fragmencie nie ma pomyłki, np. Stworzył specjalistyczny program komputerowy w wieku 15 (!) lat;
• w tytułach książek i rozdziałów (np. Ja ci pokażę!).

Znaki wykrzyknienia zazwyczaj pełnią podobną funkcję co kropka w zdaniu. To oznacza, że po ich użyciu w większości przypadków należy rozpocząć nowe zdanie od wielkiej litery. Autorzy wypowiedzi zwykle mają pełną swobodę w używaniu tego znaku emocji. Musisz jednak unikać zbyt częstego stawiania go w tekście. W przeciwnym razie możesz zostać posądzony o nadmierną egzaltację.

Pytajnik (?)

Pytajnik, czyli znak zapytania, jest znakiem interpunkcyjnym wskazującym na intencje nadawcy komunikatu, który dąży do uzyskania konkretnych informacji od swojego rozmówcy. Zdania zakończone pytajnikiem mogą mieć różny wydźwięk, np.:

• prośby (np. Mógłbyś to dla mnie zrobić?);
• nakazu (np. Czy możesz wyłączyć ten telewizor?);
• zdziwienia (np. Jak to jest możliwe?);
• niepewności (np. Czy aby ta sukienka dobrze na mnie leży?).

Pytajnik jako znak emocji często stosujemy także w zdaniach pytających rozłącznych, np. Czy Ty rzeczywiście jesteś taki głupi, czy tylko udajesz?, a także w wypowiedziach, które podają w wątpliwość naszą wiedzę, np. To ten zawodnik, który zajął pierwsze miejsce (?) w zawodach?.

Niekiedy pytajnik może także zastępować inne znaki. Dotyczy to głównie w wypowiedzi, w których wyrażamy zdziwienie danym stanem rzeczy (np. Skakałeś ze spadochronem? Naprawdę? Nie mogę w to uwierzyć!).

Wielokropek (…)

Wielokropek zazwyczaj używamy do wskazania, że tok wypowiedzi został przerwany z uwagi na silne emocje towarzyszące autorowi komunikatu (np. Zobacz, w drzwiach pokazał się… Niemożliwe!). Ponadto za pomocą tego znaku emocji:

• wprowadzamy treści o charakterze, którego nie spodziewa się odbiorca komunikatu w danym kontekście (np. Świetnie wyglądasz… szkoda tytko, że tak rzadko się uśmiechasz);
• sygnalizujemy opuszczenia w danym tekście (np. Symbolika tego tekstu jest bogata […], należy jednak wziąć pod uwagę także inne jego elementy).

Wielokropek w zdaniach niekiedy zastępowany jest przez inne znaki interpunkcyjne, takie jak myślnik bądź przecinek.

Myślnik (–)

Myślniki jako znaki emocji wykorzystujemy w kilku sytuacjach. Najczęściej stosujemy go:

• do oznaczenia domyślnego członu zdania (np. Dziś zaczęłam wcześniej robić zadanie, a skończyłam – później);
• do wskazania, że w danym miejscu wypowiedzi nastąpiło zawieszenie głosu (np. Wykonywałem projekt od dłuższego czasu – i nie udało mi się go skończyć);
• w zdaniach wielokrotnie złożonych w celu zaznaczenia powrotu do głównej myśli (np. Kraków, który jest historycznym miastem, a jego cechą charakterystyczną jest mnogość zabytków – warto odwiedzić);
• do oznaczania wtrąceń (np. Konkurs odbył się – o ile mnie pamięć nie myli – trzy miesiące temu);
• do wskazywania relacji zachodzących między dwoma wyrazami (np. ogień – woda);
• zamiast czasownika jest, są, a przed to (np. Warszawa – to stolica Polski).

Myślnik może także pojawić się w zdaniu o podniosłym charakterze, w którym występuje nieoczekiwany przez czytelnika element, np. Życie człowieka bywa nieprzewidywalne – nie wiadomo, czy dziś będziemy się śmiać, czy płakać.