Cudzysłów – czym jest i kiedy go stosować?
Wyróżnianie cytatów, pojęć, pseudonimów – to tylko niektóre treści, które mogą wymagać użycia cudzysłowu. Pełni on istotną funkcję, jednak nierzadko stosujemy go nieprawidłowo. Czym jest ten znak graficzny i kiedy się go używa? Przeczytaj nasz artykuł, by poznać odpowiedź.
Cudzysłów – co to jest?
Cudzysłów jest znakiem graficznym, który składa się z dwóch części – cudzysłowu otwierającego i zamykającego.
Służy on do wyodrębnienia pewnych fragmentów zdania czy słów. Zaznaczyć nim można cytowaną wypowiedź, specyficzne wyrażenia, zapisać definicję, tytuł utworu lub zmienić znaczenie.
Kiedy stosuje się cudzysłów w tekście?
Cudzysłów ma wiele zastosowań. Jakie jednak należą do najczęstszych?
Cytaty
Cudzysłów służy do wyróżnienia przytoczenia czyjejś wypowiedzi. Cytat może obejmować fragment tekstu książki, artykułu, wywiadu i wielu innych treści.
Według PWN-u cudzysłów „[…] ma charakter wyodrębniający i składa się z dwu znaków — otwierającego i zamykającego”.
Jeśli przywołujesz cytat w cytacie, stosuj cudzysłów niemiecki (» «), o którym więcej wspominamy w dalszej części artykułu.
Mariusz przekazał uczniom wiadomość od Anny: „Niestety nie mogę się pojawić, gdyż lekarka stwierdziła, że mój stan zdrowia »nie jest zadowalający«”.
Tytuły
W cudzysłowie zapisuj również tytuły książek, płyt, czasopism, filmów itd.
Polecała mi książkę „Gdzie śpiewają raki”.
Słowa potoczne
Aby podkreślić, że słowo jest potoczne i nie pasuje stylem do całości treści, także można ująć je w cudzysłów.
Kiedy pracownik zdalny nałoży na siebie zbyt dużo pracy, częstym problemem może być to, że przestanie „ogarniać”, co ma właściwie do zrobienia.
Ironiczny wydźwięk
Cudzysłowem można także podkreślić ironię.
Kolejny raz jej odmówił. Nigdy nie czuła się tak „szczęśliwa”.
Definicje
Cudzysłów ma zastosowanie również wtedy, gdy chcemy wyróżnić definicję. W takim przypadku używa się zazwyczaj rodzaju brytyjskiego, o którym szerzej mówimy w kolejnej części artykułu.
Za PWN kodeks to ‘usystematyzowany zbiór przepisów prawnych, najczęściej dotyczących jednej dziedziny prawa’.
Niektóre nazwy własne
Cudzysłów używany jest również w niektórych nazwach własnych, na przykład klubach sportowych czy pseudonimach artystycznych.
Jan „Ptaszyn” Wróblewski
Kiedy nie stosuje się cudzysłowu?
Istnieje pewna tendencja do nadużywania cudzysłowu. Kiedy go nie używać?
- Gdy w tekście użyjesz wielu słów przenośnych. Jeśli każde z nich opatrzysz cudzysłowem, tekst stanie się nieczytelny.
- W przypadku parafrazowania czyjejś wypowiedzi. Stosuje się go wówczas, gdy cytujemy kogoś dosłownie.
- Do oznaczania związków frazeologicznych oraz metafor.
Rodzaje cudzysłowów
W tekstach możesz spotkać kilka rodzajów cudzysłowów. Każdy z nich pełni nieco inną funkcję.
- Cudzysłów apostrofowy polski („ ”) – klawiatura numeryczna: Alt+0132 oraz Alt+0148 – najczęściej spotykany w tekstach, zarówno drukowanych, jak i cyfrowych.
- Cudzysłów francuski (« ») – klawiatura numeryczna: Alt+0171 oraz Alt+0187 – służy w pracach naukowych i słownikach do oznaczania definicji pojęć, a także do oznaczania dialogów w poezji.
- Cudzysłów niemiecki (» «) – klawiatura numeryczna: Alt+0187 oraz Alt+0171 – jest to cudzysłów drugiego stopnia używany na przykład, gdy występuje cytat w cytacie.
- Cudzysłów brytyjski (‘ ’) – klawiatura numeryczna: Alt+0145 oraz Alt+0146 – oznacza się nim definicje w tekstach filologicznych.
Cudzysłów przez przypadki
Problematyczne bywa nie tylko odpowiednie stosowanie cudzysłowu, lecz także prawidłowa odmiana tego słowa. Jak powinna wyglądać?
„Cudzysłów” odmienia się tak, jak „rów”. Jeśli uda Ci się zapamiętać tę zależność, wyraz ten nie sprawi Ci już żadnych kłopotów.
Cudzysłów i zbieg znaków
Zdarza się, że w zdaniu występuje zbieg znaków przestankowych. Gdzie postawić cudzysłów w takiej sytuacji?
Jeśli w tekście wraz z cudzysłowem stoi kropka, warto pamiętać, że zawsze stawiamy ją po nim – nie odwrotnie.
Przykład: Anna powiedziała wyraźnie: „To nie moja bajka”.
Kropka może pojawić się przed cudzysłowem, gdy znajduje się tam skrót.
Przykład: Anna wymieniała: „Zabrałam buty, torebkę itp.”.
Wykrzyknik lub znak zapytania, który jest częścią cytowanej wypowiedzi, zapisuje się przed cudzysłowem.
Przykład: Anna zapytała: „Kim on właściwie jest?”.
Podsumowanie
- Cudzysłów to znak graficzny składający się z dwóch części: otwierającej i zamykającej.
- Wyróżniamy nim między innymi cytaty, tytuły, niektóre nazwy własne i wyrazy potoczne.
- Nie stosujemy go na przykład w przypadku związków frazeologicznych, parafraz czy metafor.
- Istnieje kilka rodzajów cudzysłowów, a każdy z nich pełni inną funkcję w tekście.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz