Franczyza – czym jest i czy to dobry pomysł na biznes?

Czym jest franczyza?

W praktyce opiera się ona na ciągłej i ścisłej współpracy pomiędzy dwoma niezależnymi przedsiębiorstwami, w ramach której:

• franczyzodawca, czyli właściciel sieci, przekazuje swoje know-how oraz narzędzia niezbędne do kierowania oddziałem firmy, wymagając jednocześnie od franczyzobiorcy prowadzenia działalności zgodnie z przyjętą koncepcją;
• franczyzobiorca, czyli niezależny przedsiębiorca, prowadzi własną działalność, wykorzystując znany i sprawdzony model biznesowy, stosując się do wytycznych oraz obowiązków narzuconych przez franczyzobiorcę.

W ramach franczyzy można otworzyć sklep, restaurację, hotel albo inny rodzaj działalności, a najbardziej znanymi przykładami takiego modelu biznesowego w naszym kraju są Żabka, Lewiatan, ABC oraz ODIDO. Na świecie najpopularniejsze franczyzy to z kolei McDonald’s, KFC, Burger King, Subway i Marriott.

Warto zaznaczyć, że chcąc zostać franczyzobiorcą danej marki, należy uiścić opłatę licencyjną (jednorazową), a także dokonywać stałych opłat za korzystanie z franczyzy (raz w roku).

Jakie są rodzaje franczyz?

Podziału franczyzy można dokonać pod kątem kilku kryteriów. Najczęściej mówi się o:

• franczyzie dystrybucyjnej, w ramach której franczyzobiorca sprzedaje towar przekazany mu przez franczyzodawcę (np. sklepy spożywcze i odzieżowe, apteki czy stacje benzynowe);
• franczyzie usługowej, w ramach której franczyzobiorca świadczy usługi, w których specjalizuje się franczyzodawca (np. restauracje, hotele, banki czy firmy ubezpieczeniowe).

Oprócz tego wyróżniamy również franczyzę dystrybucji produktu (klasyczna relacja sprzedawca-kupujący, w której franczyzodawca nie przekazuje know-how i strategii sprzedażowej) oraz franczyzę koncepcji działalności (franczyzodawca przekazuje nie tylko towar, ale również filozofię, model prowadzenia biznesu czy strategie marketingowe).

Zalety i wady franczyzy

Oznacza to, że ogranicza ryzyko porażki przy wejściu na rynek i nie wymaga tworzenia własnego biznesplanu. Co więcej, franczyzobiorca może korzystać ze sprawdzonego modelu biznesowego i skutecznych strategii marketingowych, a do tego zyskuje kompleksowe wsparcie franczyzodawcy – również w zakresie szkoleń, zarządzania czy zaopatrzenia.

Nie bez znaczenia jest również fakt, że – pomimo konieczności dokonywania opłat – franczyza może okazać się bardzo opłacalna z finansowego punktu widzenia, ponieważ franczyzobiorca nie musi ponosić dodatkowych kosztów na kampanie reklamowe, branding czy badania rynku.

Czy w takim razie franczyza ma wady? Tak, a tą najważniejszą jest bez wątpienia brak pełnej autonomiczności. Franczyzobiorca, choć działa we własnym imieniu i na własny rachunek, musi prowadzić działalność zgodnie z koncepcją sieci, a nierealizowanie strategii franczyzodawcy może zakończyć się dodatkowymi kosztami, a nawet zakończeniem współpracy. Problemem jest również brak możliwości kształtowania własnej marki.

Czy franczyza to dobry pomysł na biznes?

Tak – zwłaszcza dla początkujących przedsiębiorców, którzy chcą prowadzić własną działalność, ale nie posiadają klarownej koncepcji albo boją się ryzyka związanego z wejściem na rynek.

Warto jednak pamiętać, by przed podjęciem współpracy z którąś marką:

• przeanalizować rynek i własne możliwości – brak wiedzy i doświadczenia w danej branży może sprawić, że nawet z pomocą franczyzodawcy nie uda Ci się osiągnąć sukcesu;
• wziąć pod uwagę kwestie finansowe – zwłaszcza to, czy dysponujesz wystarczającymi środkami finansowymi na opłaty licencyjne oraz inwestycje początkowe (np. wynajem lokalu, o ile jest konieczny);
• zapoznać się z warunkami umowy i zakresem wsparcia – dowiedz się, jakie są Twoje prawa i obowiązki oraz czy filozofia i wartości franczyzodawcy są zgodne z Twoimi przekonaniami i celami biznesowymi.

Franczyza, podobnie jak każdy inny model biznesowy, wymaga dokładnej analizy oraz jak najlepszego przygotowania. Dzięki temu może okazać się świetnym sposobem na wieloletni, dochodowy biznes.