Jak napisać publikację naukową?

Czym jest publikacja naukowa?

Zazwyczaj przyjmuje się, że są trzy typy publikacji:

• źródłowe – opisują badania własne autora;
• przeglądowe – opisują informacje i wnioski z wielu różnych publikacji w celu ich porównania;
• polemiczne – odnoszą się do wcześniejszych publikacji i kwestionują część zawartych w nich wniosków.

Zazwyczaj przed ukazaniem się w druku publikacja naukowa musi przejść przez proces recenzowania, który polega na ocenie naukowej wartości tworu. W związku z tymi kryteriami za publikacje naukowe uznaje się także prace dyplomowe.

Co powinna zawierać publikacja naukowa?

Jednym z obowiązkowych i oczywistych elementów jest tytuł, który powinien zostać opracowany w taki sposób, by precyzyjnie i całościowo opisał zawartość pracy. Jeśli zatytułujemy publikację na przykład Błędy ortograficzne popełniane przez uczniów polskich szkół podstawowych, to nie możemy w ramach ciekawostki dołożyć rozdziału poświęconego błędom fonetycznym. Wtedy praca powinna nazywać się Wybrane błędy ortograficzne i fonetyczne popełniane przez uczniów polskich szkół podstawowych.

Jak napisać publikację naukową? Powinna ona składać się z mniejszych części opatrzonych własnymi tytułami. Ważne jest to, by wszystkie były ze sobą spójne treściowo. Ułatwia to czytanie, a tym bardziej przeglądanie publikacji.

Układ treści

Publikacja naukowa musi mieć prawidłowy układ, który stosuje się zarówno dla książek naukowych, jak i dla prac dyplomowych. Powinna zawierać:

• streszczenie – krótkie, ale treściwe opisanie publikacji. Należy w nim określić cel i przedmiot badań, opisać metodę oraz podsumować wnioski. Streszczenie publikacji naukowej nie powinno mieć luk informacyjnych. Niektórzy specjalnie nie opisują wniosków, by zaintrygować i zachęcić do czytania odbiorców. Jest to błędem – streszczenie powinno obejmować całość pracy;
• wstęp – tutaj można opisać tematykę pracy i związane z nią problemy, wyjaśnić, dlaczego zdecydowaliśmy się na tego typu studia oraz jaki jest ich cel. Warto także nakreślić stan dotychczasowych badań;
• metoda – konieczne jest szczegółowe opisanie swojego sposobu myślenia, kryteriów wyboru materiałów źródłowych oraz założeń;
• wyniki – jest to teoretyczna część pracy, w której autor pokazuje wyniki swoich, opisanych wcześniej, badań;
• wnioski – tutaj należy wykazać wnioski płynące z przedstawionych wyników badań. Warto nawiązać do wniosków poprzedników;
• bibliografia – zawsze konieczne jest przedstawienie całej literatury, z której korzystało się podczas prac badawczych. Warto podejść do tego rzetelnie – nie zaniżać liczby wykorzystanych źródeł (niektórzy robią to, by pokazać, że do wielu rzeczy doszli sami), ale też nie wymieniać w bibliografii książek, o których tylko się słyszało.

Na koniec pracy zazwyczaj ukazują się podziękowania. Tam autor może wspomnieć o wszystkich osobach i instytucjach, które pomogły mu podczas badań oraz przygotowywania publikacji naukowej.

Jak przygotować publikację naukową?

Publikacja naukowa, jak już zostało wspomniane, zawsze powinna być następstwem przeprowadzonych przez autora badań. Warto podczas prac badawczych wiedzieć, czego się szuka, co chce się sprawdzić. Dlatego niezbędne są cele oraz wstępne założenia. Nie należy jednak całkiem odkładać pisania na czas po zakończeniu prac badawczych. Lepiej już w trakcie opisywać krok po kroku metodologię, notować każdą ciekawą rzecz, wnioski, a dodatkowo na bieżąco tworzyć bibliografię. W ten sposób napisanie publikacji naukowych będzie tylko formalnością.

Praktyczne porady dotyczące tego, jak napisać publikację naukową

Po omówieniu teoretycznych założeń pisania publikacji naukowych warto przejść do kilku praktycznych porad stworzonych w oparciu na doświadczeniu.

• Nie odkładaj na później – publikacje naukowe nie tolerują prokrastynacji. Trzeba pracować regularnie i pisać na bieżąco. Inaczej można pogubić się we własnych badaniach.
• Nie ufaj pamięci – praca naukowa musi być rzetelna i bezbłędna, dlatego jej autor nigdy nie powinien polegać na własnej pamięci. Wszystko należy sprawdzać.
• Twórz bibliografię z datami dostępu – jeśli korzystasz ze źródeł internetowych, nie zapomnij o zapisaniu sobie daty dostępu. Czasem od prac badawczych do publikacji artykułu naukowego mija sporo czasu. Wykorzystane źródła mogą zniknąć z Internetu.
• Jeśli piszesz pracę źródłową, skup się na tym, o czym jeszcze nie pisano i czego jeszcze nie odkryto.
• Nie bój się pytać ekspertów – czasem podczas pisania prac naukowych pojawiają się problemy, na które odnalezienie odpowiedzi może zająć nawet kilka tygodni. Nie warto tracić czasu. Lepiej od razu poradzić się eksperta.
• Najpierw pisz, potem poprawiaj – nie zatrzymuj się na dłużej nad językowymi zagwozdkami. Skup się na pisaniu pracy. Do poprawek przejdziesz, gdy będzie ona gotowa.
• Pamiętaj o cytatach – współcześnie prace naukowe sprawdzane są pod kątem plagiatu, który przecież można popełnić także nieumyślnie. Dlatego zawsze, gdy cytujesz lub nawet parafrazujesz czyjeś słowa, opatrz dany fragment przypisem.
• Korzystanie z cudzych badań nie jest złe. Można na przykład prowadzić własne badania, stosując klasyfikację opracowaną przez poprzednika. Pamiętaj przy tym, by wykazać inspiracje w rozdziale metodologicznym.