Jak zapisywać nazwy kolorów? Zasady, które warto znać
Zdarza się, że tworzysz opis przedmiotu i głowisz się nad tym, jak zapisać nazwy kolorów? Masz już dość ciągłego szukania w słowniku lub wpisywania do wyszukiwarki? Przeczytaj ten artykuł! Z niego dowiesz się, jaka jest zasada pisowni przymiotników złożonych, która odnosi się również do zapisu barw.
Nazwy kolorów z dywizem czy bez?
Ortografia języka polskiego oprócz pisowni łącznej i rozłącznej posiada w swym repertuarze również łączniki, czyli dywizy, krótsze od pauzy. W przymiotnikach złożonych stosujemy je bez spacji, czyli zaraz po wyrazie składowym i przed drugim członem. Kiedy stosujemy je, zapisując nazwy kolorów?
Nazwy kolorów z łącznikiem
Jedna z zasad ortograficznych języka polskiego mówi, że człony przymiotnika złożonego zapisujemy z łącznikiem, jeśli są one równorzędne znaczeniowo.
Oznacza to, że są tak samo istotne, żaden z nich nie określa tego drugiego. A zatem, jeśli polskie barwy ojczyste to biały i czerwony, wówczas napiszemy, że flaga Polski jest biało-czerwona. Jeśli elewacja budynku, w którym pracujesz, jest w dolnej części szara, a na wyższych piętrach niebieska, scharakteryzujesz ten obiekt jako szaro-niebieski. Równie dobrze możesz opisać budynek jako szary i niebieski.
Pisownia łączna nazw kolorów
Natomiast jeśli masz do czynienia z jednym kolorem, który już nie jest żółty, ale jeszcze nie pomarańczowy, należy go zapisać „żółtopomarańczowy” albo „pomarańczowożółty”. To, który z wyrazów wybierzesz, jest zależne od Twojej oceny tego, czy barwa jest bardziej żółta z odcieniem pomarańczowym, czy też na odwrót. Podobnie zapiszesz kolory wraz z dookreśleniem, np. jasnoróżowy, ciemnoniebieski, jaskrawozielony, bladożółty, śnieżnobiały, lśniącobiały. Ostatnie dwa przykłady zasadniczo możemy zapisać również inaczej, o czym więcej napiszemy poniżej.
Pamiętaj, że kolejność w tych złożeniach ma znaczenie. Otóż barwa zasadnicza określana jest przez człon ostatni. Zgodnie z tą regułą napiszemy niebieskosinozielony, jeśli mamy na myśli kolor, który jest zielony z odcieniem sinego i niebieskiego. Natomiast chcąc wyrazić barwę sinozieloną, która ma ocień niebieskiego, zapiszemy z łącznikiem: niebiesko-sinozielony.
Pisownia rozłączna nazw kolorów
W Wielkim słowniku ortograficznym PWN znajdziemy zasadę, która brzmi:
Wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi jest imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, traktuje się jako zestawienia i pisze rozdzielnie.
Po regule pojawia się sporo przykładów, a wśród nich nasz przymiotnik lśniąco biały, zapisany jednak rozłącznie.
Od czego zatem zależy pisownia? Od tego, co dokładnie masz na myśli. Jeśli chcesz zawrzeć informacje o kolorze białym o lśniącym odcieniu, zapiszesz te dwa wyrazy łącznie jako przymiotnik złożony. Jeżeli jednak potraktujesz to określenie jako zestawienie wyrazów, raczej okazjonalne niż powszechne, zapisz je rozłącznie.
Autorzy słownika dodali pod regułą 134. adnotację, że: „Niektóre wyrażenia tego typu scaliły się i traktowane są jako wyrazy pisane łącznie. Oznacza to, że składniki tych połączeń nie wykazują już doraźnej cechy obiektu, do którego się odnoszą, lecz – niekiedy ze zmianą znaczenia – stanowią o jego trwałej właściwości”. Można więc napisać, że „Dziś mam lśniąco białe zęby”, a w innym przypadku: „Krysia kupiła lśniącobiałą torebkę”.
Pisownia nazw kolorów a intencja autora
Jak widać, reguły ortograficzne języka polskiego są wymagające wobec piszącego, zakładają bowiem, że autor będzie umiał doprecyzować, co dokładnie ma na myśli albo na czego podkreśleniu najbardziej mu zależy. Co więcej, opisując kolory złożone, trzeba się na nich dobrze znać. Czy bowiem zielony ma odcień niebieskiego i sinego? Czy też to barwa sinozielona jest zabrudzona niebieskim? Oto pytanie na miarę Hamleta!
Uniwersalność zasad pisowni nazw kolorów
Na koniec warto dodać, że zasady ortografii polskiej są dość uniwersalne, czyli obowiązują niezależnie od tematyki. Pisownia nazw kolorów to nic innego jak zawężona pisownia przymiotników złożonych. Zatem opisane tutaj zasady znajdą swoje zastosowanie zarówno w odniesieniu do barw, jak i zapachów, smaków, cech ludzi etc.
Podsumowanie
- Kryterium podstawowym w stosowaniu dywizów jest odpowiedź na pytanie: czy opisujemy przedmiot w jednej barwie, czy też w kilku kolorach?
- Gdy nazwy kolorów są nierównorzędne, obowiązuje zapis łączny. W nazwie barwy mieszanej ostatni człon to kolor nadrzędny.
- Mając do czynienia z obiektami w kilku kolorach, opiszemy je, używając dywizu. Wyrazy składające się na nazwę kolory mają równorzędne znaczenie.
- Jeśli kolor mieszany jest nietrwałą cechą przedmiotu, zapisujemy określenie rozłącznie.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz