Eyetracking — możliwości współczesnej technologii

Co to jest eyetracking?

Urządzenie służące do badania, eye tracker, umożliwia monitorowanie ruchu gałek ocznych i określenie, które elementy, obszary widzianego obrazu skupiają wzrok użytkownika, a które są dla niego niemal niezauważalne. Eyetracking pozwala na stworzenie ścieżki wzroku i mapy cieplnej zainteresowań użytkowników. Takie informacje mogą być przydatne przy tworzeniu stron internetowych, gier i programów komputerowych, aplikacji, a nawet opakowań produktów.

Na czym polega eyetracking?

Badanie polega na śledzeniu ruchu gałek ocznych za pomocą specjalnego urządzenia. Uzyskane dane przetwarzane są za pomocą specyficznych algorytmów, które pozwalają dokładnie określić punkty skupienia wzroku.

Innym określeniem eyetrackingu jest okularografia.

Działanie eye trackera

Światło bliskiej podczerwieni emitowane przez eye trackery odbija się od oczu badanej osoby. Następnie wychwytywane jest przez kamery urządzenia. Do analizy uzyskanych w ten sposób danych wykorzystywane są specjalne algorytmy. Pozwalają one uzyskać dokładne informacje dotyczące obszarów skupiania wzroku na ekranie i stworzenie z nich użytecznych wizualizacji.

Wysyłane przez eye trackery światło bliskiej podczerwieni jest niewidzialne dla ludzkiego oka, a jedynie odbija się od jego powierzchni. Właśnie dzięki temu, że nie rozprasza wzroku i ulega odbiciu, z powodzeniem może być wykorzystywane w eyetrackingu.

Urządzenie do badania występuje w dwóch wersjach: mobilnej i stacjonarnej, opierających się na tej samej zasadzie działania. Różnice dotyczą przebiegu badania i możliwości obu urządzeń oraz komfortu i swobody osoby badanej.

• Eye tracker stacjonarny zazwyczaj umieszczony jest przed lub pod ekranem obserwowanym przez użytkownika. Położenie urządzenia jest niezmienne – dlatego, aby wynik badania mógł zostać uznany za miarodajny, uczestnik również musi przebywać w stałej pozycji.
• Eye tracker mobilny najczęściej przypomina zestaw wirtualnej rzeczywistości. Takie rozwiązanie umożliwia użytkownikowi swobodne poruszanie się i poprawia funkcjonalność urządzenia.

Wzrok — źródło informacji w eyetrackingu

Ze względu na czas trwania skupienia, ruchy oczu dzieli się na:

• sakkadowe (z franc. saccade — szarpany): mimowolne i szybkie, niepodlegające analizie w mózgu. Zalicza się do nich przemieszczanie wzroku pomiędzy punktami skupienia oraz pojawianie się rozpraszających obiektów na peryferiach pola widzenia;
• fiksacje (z łac. fixus — stały, umocowany): względnie stabilna pozycja gałki ocznej. Skupienie wzroku i analiza informacji w mózgu umożliwia proces poznawczy.

Wizualizacja — wyniki analizy danych z eye trackera

Eyetracking opiera się na szczegółowej obserwacji wzroku, analizie danych (dokonywanych za pomocą algorytmów) i tworzeniu ich wizualizacji. Zazwyczaj sporządza się mapę ciepła (heatmap) i/lub ścieżkę wzroku.

• Mapa ciepła — wizualizacja opiera się na nałożeniu kolorów w miejscach skupiania wzroku użytkownika badania. Zwykle barwne plamy tworzą 3 kolory — zielony, żółty, czerwony — i ich odcienie. Kolor czerwony oznacza dłuższą fiksację w określonym punkcie. Pozwala to na uzyskanie stosunkowo precyzyjnych informacji o tym, które obszary najsilniej przyciągnęły uwagę badanej osoby. Jednak minusem mapy cieplnej jest brak danych na temat kolejności skupiania wzroku w zakresie tychże obszarów (np. który element był najszybciej zauważony).
• Ścieżka wzroku — wizualizacja opiera się na stworzeniu czegoś w rodzaju rankingu elementów, które przykuwały uwagę użytkownika. Nałożenie na obraz różnorodnej wielkości okręgów z cyframi pozwala odwzorować kolejność skupiania wzroku na określonych obszarach oraz czas trwania fiksacji (im dłuższy, tym większy okrąg). Tworząc ścieżkę wzroku, uwzględnia się również sakkady. Zaznacza się je jako linie pomiędzy okręgami.

Jak można wykorzystać eyetracking?

Niewątpliwie najpopularniejszym zastosowaniem eyetrackingu jest tzw. neuromarketing. Precyzyjne określenie elementów, a nawet pól zainteresowań użytkowników, pozwala na zdobycie wiedzy szczególnie przydatnej w projektowaniu graficznym. Dotyczy to zarówno tworzenia stron internetowych, reklam, gier komputerowych, aplikacji, jak i nawet opakowań produktów.

Możliwości wykorzystania eyetrackingu wykraczają jednak poza graficzny interfejs użytkownika. Eye trackery mogą być również przydatne w innych dziedzinach. Wśród których wyróżnia się:

• medycynę — dotychczasowe badania wykazały, że eyetracking może być użyteczny przy diagnozowaniu zaburzeń neurologicznych, m.in. autyzmu;
• psychologię — możliwe jest wykorzystanie technologii w różnorodnych testach psychologicznych, np. utajonych skojarzeń (IAT) oraz w badaniach nad koncentracją;
• wzrokowe sterowanie urządzeniami multimedialnymi — szczególne znaczenie może mieć możliwość obsługi takich urządzeń przez osoby niepełnosprawne, które mają ograniczone możliwości wykorzystywania tradycyjnych narzędzi (np. mysz, pilot).

Jak internauci czytają strony — wyniki badania eyetrackingowego

Istnieją wyraźne różnice pomiędzy tradycyjnym czytaniem, czyli korzystaniem z książek i gazet, a tym przy użyciu urządzeń elektronicznych.

Badania eyetrackingowe przeprowadzone przez Jakoba Nielsena w 2006 roku pokazały, że artykuły i informacje znajdujące się na stronach internetowych są skanowane przez ludzki mózg, a ścieżka, którą podąża wzrok, ma kształt litery F.

Przeglądanie treści odbywa się od lewej do prawej (to akurat nic niezwykłego), a wzrok zatrzymuje się zazwyczaj jedynie na nagłówkach, śródtytułach i pogrubionych treściach. W efekcie tego na mapie ciepła widoczne są obszary wolne od zainteresowań użytkowników wynikające z przeskakiwania wzrokiem o kilka linijek. Zauważalne jest również, że internauci rzadko „docierają” do końca lewej strony, a tylko niektórzy z nich dobrną do jej dolnego krańca.

Tylko 16% internautów czyta interesujące ich teksty od początku do końca.

Wnioski z badań mogą stanowić wskazówki dla osób tworzących treści na strony internetowe.