Dlaczego warto czytać książki?

Dlaczego warto czytać książki?

Na pewno każdy bibliofil bez namysłu umiałby odpowiedzieć na pytanie, dlaczego warto czytać książki – bo to fascynująca rozrywka i rozwijające zajęcie. Czy jednak taka argumentacja przekonałaby sceptyka? Mało prawdopodobne, dlatego przygotowaliśmy listę udowodnionych naukowo zalet płynących z oddawania się lekturze.

Czytanie odstresowuje

Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Sussex w Wielkiej Brytanii wykazały, że wystarczy poświęcić na lekturę kilkanaście minut dziennie, aby zmniejszyć poziom stresu nawet o 70%.

Uspokajające działanie czytania wynika m.in. ze zmian stężeń hormonów we krwi (już po 6 minutach obniża się poziom kortyzolu – hormonu stresu). Ponadto, skupienie uwagi na wciągającej lekturze wpływa na rozluźnienie mięśni i pomaga zdystansować się od źródła napięcia.

Czytanie opóźnia demencję i spowalnia rozwój Alzheimera

Lekarze z Narodowej Akademii Nauk w USA dowiedli, że osoby, które regularnie sięgają po książki, są mniej narażone na chorobę Alzheimera – ryzyko jest aż 2,5-krotnie mniejsze niż u rówieśników, którzy tego nie robią.

Ponadto procesy neurodegeneracyjne przebiegają u czytelników wolniej, co łagodzi objawy chorób otępiennych i wydłuża czas zachowania sprawności intelektualnej. Dotyczy to również fizjologicznych zmian postępujących wraz z wiekiem, takich jak pogarszanie się pamięci i funkcji mózgowych.

Czytanie wpływa bowiem na intensywność pracy neuronów oraz zwiększenie ilości połączeń nerwowych. Stymuluje więc mózg i jego aktywność, zapobiegając bierności komórek nerwowych.

Korzyści wynikające z czytania nie dotyczą jednak wyłącznie seniorów. Czynność ta wpływa na ogólną poprawę pamięci i zdolność przyswajania wiedzy, a więc przekłada się również na procesy uczenia.

Czytanie wydłuża życie

Naukowcy z Uniwersytetu Yale wykazali, że ludzie, którzy czytają książki, są mniej narażeni na przedwczesny zgon. Jeśli regularnie sięgają po lekturę, ale przeznaczają na nią mniej niż 30 minut dziennie, ryzyko zmniejsza się o 17% w porównaniu z osobami nieczytającymi. Spędzanie z lekturą więcej niż pół godziny dziennie pozwala zmniejszyć zagrożenie o 23%.

Ma to związek nie tylko z pobudzaniem mózgu, ale również z cechami charakterystycznymi dla pasjonatów czytania, czyli m.in. ciekawość świata, chęć do dalszego rozwoju, samoświadomość i radość życia.

Czytanie poprawia koncentrację

Eksperyment przeprowadzony na Uniwersytecie Stanford przy pomocy specjalnego rezonansu magnetycznego (fMRI) uwidocznił zmiany, jakie zachodzą w organizmie w trakcie czytania. Wzmożony przepływ krwi w mózgu i poprawa ogólnego krążenia pozwoliły naukowcom dowieść, że ta forma rozrywki wiąże się z koordynacją kilku funkcji.

Konieczność jednoczesnego rozumienia tekstu oraz utrzymania książki i pozycji ciała wymusza na czytelniku intensywne skupianie uwagi. Rezultatem regularnych ćwiczeń w tym zakresie jest poprawa koncentracji.

Czytanie zwiększa inteligencję

Badania porównawcze przeprowadzone na bliźniętach jednojajowych na Uniwersytecie Edynburskim i Królewskim College’u w Wielkiej Brytanii pokazały, że czytanie książek ma wpływ na inteligencję ogólną. Osoby, które od dzieciństwa mają kontakt z książką, uzyskują lepsze wyniki w testach IQ przeprowadzonych w późniejszym wieku.

Dotyczy to nie tylko inteligencji werbalnej (umiejętność formułowania wypowiedzi), ale również inteligencji płynnej (zdolność dostrzegania zależności, relacji, szukania rozwiązań, odnajdywania się w nowych sytuacjach).

Najprawdopodobniej ma to związek ze stymulacją mózgu, poprawą pamięci, lepszą koncentracją, wzbogacaniem słownictwa oraz umiejętnością wczuwania się w emocje innych i czerpanie z ich doświadczeń.

Czytanie zwiększa empatię

Wyniki badań przeprowadzonych na Uniwersytecie w Yorku w Kanadzie pozwoliły stwierdzić, że osoby regularnie czytające książki są bardziej empatyczne. Według psychologa prowadzącego badania związane jest to z przeżywaniem przygód i emocji wraz z bohaterami.

Różnorodne zdarzenia, charaktery postaci i współodczuwanie stwarzają idealne warunki do rozwoju zdolności empatycznych.

Inne powody, dla których warto czytać książki

Nie wszystkie zalety czytania da się udowodnić za pomocą badań naukowych, jednak wyraźnie widać ich wpływ na czytelnika. Wśród nich wyróżnić można:

• Poznawanie świata, zdobywanie wiedzy, poszerzanie horyzontów. Nie jest przesadą stwierdzenie, że „książki to skarbnice wiedzy”. Ponadto oddawanie się lekturze jest domeną ludzi sukcesu. Mówi się, że Bill Gates czyta 50 książek rocznie.
• Wzbogacanie słownictwa i lepsza komunikacja. Większy zasób słów poszerza możliwości komunikacyjne. Ma to niewątpliwy wpływ na umiejętność wyrażania emocji, a także relacje z innymi ludźmi
• Doskonalenie umiejętności pisania. Korzyści wynikające z regularnego sięgania po lekturę (większa inteligencja, bogate słownictwo, lepsza koncentracja) usprawniają proces przelewania myśli na papier. Czytanie wybitnych dzieł dodatkowo poprawia stylistykę i nadaje „lekkości pióra”, dlatego osoby zajmujące się pisaniem powinny czytać jak najwięcej.
• Poprawa jakości snu. Wieczorny czas spędzony z książką pozwala się wyciszyć i zrelaksować, dlatego warto uczynić z tego codzienny rytuał. Po pewnym czasie ciało zacznie odbierać czytanie jako sygnał, że pora przygotować się do snu. Umożliwia to nie tylko skrócenie czasu potrzebnego do zaśnięcia, ale również poprawia jakość snu i wspomaga regenerację organizmu.

Jakie książki warto czytać?

Odpowiedź brzmi: wszystkie. Już samo spędzanie czasu z książką ma korzystny wpływ na organizm.

Najlepiej sięgać po różnorodne pozycje i wykorzystywać drzemiący w nich potencjał. Niektóre książki będą bardziej rozwijały inteligencję emocjonalną (np. „Komu bije dzwon” E. Hemingway), inne słownictwo („Księgi Jakubowe” O. Tokarczuk) lub logiczne myślenie (kryminały – np. cały cykl o komisarzu Harrym Hole autorstwa J. Nesbo).

Pamiętaj, że nawet pozycje, które stanowią jedynie lekką formę rozrywki, mają znaczenie. Dlatego jeszcze raz podkreślamy, że warto czytać wszystkie książki, bez względu na rodzaj, gatunek literacki i tematykę.

Ile książek czytają Polacy?

Niestety niewiele, a słaby wynik utrzymuje się od lat. W 2021 roku tylko 38% Polaków przeczytało przynajmniej jedną książkę. Biblioteka Narodowa co roku (od 30 lat) publikuje raport dotyczący stanu polskiego czytelnictwa. W 2020 roku można było zaobserwować chwilową poprawę sytuacji, co prawdopodobnie miało związek z lockdownem i zmniejszoną dostępnością innych rozrywek kulturalnych.

Polacy deklarują, że lubią czytać, jednak badania wykazują, że co trzeci rodak nawet nie sięga po książkę. Na szczęście znajdują się również tacy, którzy czytają więcej niż 2 pozycje miesięcznie (około 2,5%). Trudno powiedzieć, w jakim stopniu wpływają na szacunki, z których wynika, że statystyczny Polak czyta najwyżej 4 książki rocznie.