Dokąd i gdzie — różnice i zasady stosowania
Dokąd i gdzie to zaimki przysłowne pełniące w zdaniach funkcje okolicznika. Wiele osób traktuje je jak synonimy i stosuje wymiennie. Tymczasem pomimo podobieństwa znaczeniowego takie użycie dopuszczalne jest jedynie w języku potocznym. Dowiedz się, na czym polegają różnice i jak prawidłowo używać słów dokąd i gdzie.
Dokąd i gdzie — semantyka
Słowo dokąd to zaimek umożliwiający zadanie pytania lub wprowadzenie zdania podrzędnego określającego cel, lub miejsce, do którego ktoś lub coś zmierza.
Na przykład:
- Dokąd jedziesz?
- Poszedł tam, dokąd go zaproszono.
Dzięki wyrazowi możliwe jest również przyłączenie zdania podrzędnego, wyznaczającego końcowy moment określonej czynności, np. Poczekam, dokąd to będzie konieczne.
Słowo gdzie to zaimek wprowadzający pytanie o miejsce, w którym ktoś lub coś się znajduje (lub coś się dzieje).
Na przykład:
- Gdzie postawiłeś sól?
- Gdzie odbywa się koncert?
Wyraz gdzie może również stanowić rozwinięcie określenia miejsca w zdaniach podrzędnych, np. Poukładaliśmy to, gdzie mogliśmy. Dawniej wykorzystywane było do podkreślenia nierealności lub kontrastu i stanowiło partykułę wzmacniającą, np. Gdzie mnie starej szukać męża. Współcześnie rzadko można spotkać się z takim zastosowaniem słowa.
Oba wyrazy, dokąd i gdzie, to zaimki przysłowne (często wykorzystywane jako zaimki pytające) pełniące w zdaniu funkcje okolicznika miejsca (dokąd idziesz?, gdzie jesteś?) lub czasu (dokąd będziesz tak postępować).
Dokąd i gdzie stanowią wyrazy bliskie znaczeniowo i często stosowane są zamiennie. Zwykle to gdzie używane jest częściej i wstawiane w miejsce dokąd, np. Gdzie idziesz?. Raczej trudno sobie wyobrazić odwrotną zamianę słów, np. Dokąd położyłeś tę książkę, którą Ci dałam?. Przyznasz, że brzmi to źle i bardzo nienaturalnie. Zapamiętaj, że ten zaimek zawsze związany jest z ruchem i czymś w trakcie, jeszcze niedokonanym.
Zasady użycia dokąd i gdzie
Słowa gdzie i dokąd nie są synonimami, a ich użycie wiąże się z konkretnymi zasadami.
Wiele osób nie dostrzega różnicy i raczej nikogo nie razi ich niepoprawne zastosowanie. Jeśli jednak chcesz posługiwać się poprawną polszczyzną, musisz wiedzieć, kiedy stosować oba wyrazy.
Wiemy, że zasady mogą wydawać się niejasne, dlatego postaramy się nieco je uprościć.
Spróbuj zapamiętać, że gdzie odnosi się do położenia, miejsca i celu (nieruchomego, statycznego), takiego w którym coś jest, dzieje się w danej chwili (ktoś/coś GDZIEś jest). Natomiast dokąd wiąże się z czasownikami ruchu (ktoś DOKĄDś idzie) i odnosi się do wydarzenia z ogólnej przestrzeni, w której znajduje się obiekt zmierzający do jakiegoś celu.
Dokąd i gdzie — przykłady
Wiesz już, że dokąd idzie, a gdzie stoi. Jak to wygląda w praktyce? Przygotowaliśmy dla Ciebie kilka przykładów wraz z omówieniem.
Dokąd biegniesz? (biegnie teraz, jest w ruchu, zmierza do jakiegoś celu)
ALE: Gdzie się zatrzymasz? (zatrzyma się w konkretnym miejscu, które będzie nieruchome)
Dokąd będziesz tak stał? (w tym pytaniu „stanie” wiąże się z trwaniem jakiejś sytuacji)
ALE: Gdzie teraz stoisz? („dokonało się”, obiekt nie jest w ruchu
Pójdę, dokąd mnie nogi poniosą. (cel jest nieokreślony, a ruch „niedokonany”)
ALE: Ucieknę, gdzie pieprz rośnie. (określenie jest abstrakcyjne, ale mowa o konkretnym położeniu, w którym coś się dzieje teraz — pieprz rośnie, ale wyrósł, jest)
Wiele osób mogłoby powiedzieć, że to bez znaczenia, którego z zaimków użyjemy w pytaniu o cel, bo najważniejsze, że rozmówca wie, o co nam chodzi. Ale czy na pewno?
Spójrz na ostatni przykład pochodzący ze starego dowcipu.
– Kazik, gdzie pędzisz?
– W starej szopie.
Rozumiesz już, dlaczego warto dbać o poprawność językową? 🙂
Podsumowanie
- Dokąd i gdzie to zaimki przysłowne spełniające w zdaniach funkcje okolicznika.
- Pytanie dokąd odnosi się do kierunku i związanego z nim celu. Gdzie dotyczy pytań o konkretną lokalizację, w której coś się dzieje.
- Wyrazy nie są synonimami, dlatego ich zamienne użycie jest niepoprawne. W praktyce jest to jednak bardzo powszechne.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz